σε ολισθηρή πλαγιά
Αποποίηση Ευθύνης
Το άρθρο αυτό δεν πρέπει να θεωρείται συμβουλή ή οδηγία.
Στα θέματα που αναφέρονται στο άρθρο, η εκτέλεση οποιασδήποτε ατομικής ή ομαδικής ενέργειας αναγνώρισης, εκτίμησης, ασφάλισης, διαχείρισης έκτακτης ανάγκης, ενέχει θανατηφόρο κίνδυνο και απαιτεί τη συνολική γνώση που παρέχεται από τους πιστοποιημένους φορείς. Ο συγγραφέας του άρθρου αποποιείται κάθε ευθύνη στην κατανόηση, πληρότητα και ακρίβεια του περιεχομένου, όπως επίσης κάθε ευθύνη για τραυματισμούς ή ατυχήματα στα οποία εμπλέκονται αναγνώστες ή θεατές του περιεχομένου, ή εφαρμογών εξ αυτού.
Το άρθρο αυτό δεν πρέπει να θεωρείται συμβουλή ή οδηγία.
Στα θέματα που αναφέρονται στο άρθρο, η εκτέλεση οποιασδήποτε ατομικής ή ομαδικής ενέργειας αναγνώρισης, εκτίμησης, ασφάλισης, διαχείρισης έκτακτης ανάγκης, ενέχει θανατηφόρο κίνδυνο και απαιτεί τη συνολική γνώση που παρέχεται από τους πιστοποιημένους φορείς. Ο συγγραφέας του άρθρου αποποιείται κάθε ευθύνη στην κατανόηση, πληρότητα και ακρίβεια του περιεχομένου, όπως επίσης κάθε ευθύνη για τραυματισμούς ή ατυχήματα στα οποία εμπλέκονται αναγνώστες ή θεατές του περιεχομένου, ή εφαρμογών εξ αυτού.
18 Δεκ 2015 ανανέωση Νοε 2018
Savvas Hiker 
Το πιολέ χρησιμεύει και σαν μέσο αγκύρωσης ή ασφάλισης. Χρησιμεύει επίσης στην αυτασφάλιση (self-belay) ή στην αυτοδιάσωση (self-arrest) σε πτώση και ολίσθηση σε οποιαδήποτε ολισθηρή πλαγιά.
Το έδαφος μιας ολισθηρής κλίσης μπορεί να είναι σε διάφορες συνεκτικότητες, άλλες πιο κατάλληλες για την εφαρμογή μιας τεχνικής αυτοδιάσωσης, και άλλες λιγότερο κατάλληλες πχ μαλακό λασπώδες χιόνι σε οριακή κλίση ή πολύ παγωμένο σαν τσιμέντο. Όπως επίσης, ενώ το συνηθέστερο έδαφος για εκτέλεση αυτοδιάσωσης είναι το χιόνι σε διάφορες μορφές, μπορεί και να είναι λάσπη, χαλίκια, ή ακόμη και σαθρά χώματα.
Υπό όρους και προϋποθέσεις, σε μικρότερες κλίσεις η αυτοδιάσωση μπορεί να γίνει και με το/τα μπατόν.
Πριν επιχειρήσουμε αυτοδιάσωση (δηλαδή φρενάρισμα και σταμάτημα), έχουμε προσπαθήσει αυτασφάλιση (δηλαδή συγκράτηση και ασφάλιση), και πριν την αυτασφάλιση βαδίζουμε ή στεκόμαστε με στάση ετοιμότητας για αυτασφάλιση.
Στάση ετοιμότητας
Η οποία στάση ετοιμότητας για αυτασφάλιση, είναι απλή:
Είτε βαδίζουμε είτε στεκόμαστε, όσο βρισκόμαστε σε ανάλογες συνθήκες (1) κρατάμε το πιολέ, (2) από την κεφαλή, (3) με τη μύτη της κεφαλής προς τα πίσω, (4) συνεχώς κατακόρυφο, (5) στο χέρι που βρίσκεται προς την πλαγιά.Ως εκτέλεση αυτασφάλισης (που θα αναπτύξουμε σε άλλη ανάρτηση) εννοείται η ατομική ενέργεια για συγκράτηση στο σημείο και ασφάλιση, στην εκκίνηση μιας πτώσης στο έδαφος.
Εδώ θα αναπτύξουμε τεχνικές της αυτοδιάσωσης σε ολισθηρή πλαγιά, με διάφορα είδη εξοπλισμού.
Προσοχή η αυτοδιάσωση είναι χειρισμός ανάγκης. Μπορεί να μην έχει επιτυχή εφαρμογή ή κατάληξη, ανάλογα τις συνθήκες, τον καιρό, το έδαφος.
Προσοχή αυτό το άρθρο είναι μια μνημονική αναφορά. Στις τεχνικές του βουνού, θερινού ή χειμερινού, χρειάζεται εκπαίδευση με επίβλεψη, πλήρης κύκλος εξάσκησης, και εμπειρία που αποκτήθηκε σταδιακά μέσα σε ομάδες άλλων εμπειρότερων.
Τεχνικές αυτοδιάσωσης (self-arrest)
Περιεχόμενα
Με πιολέ
η "επίσημη" τεχνική
Η εκτέλεση της αυτοδιάσωσης με πιολέ (self-arrest), ακολουθεί μετά από αποτυχημένη εκτέλεση αυτασφάλισης (self-belay), ή εκτελείται κατευθείαν.
Αυτός ο τρόπος ποικίλει στις λεπτομέρειες ανάλογα τι κρατάμε, πχ πιολέ πεζοπορικό, ένα πιολέ αναρρίχησης πάγου, δύο πιολέ αναρρίχησης πάγου, κλπ.
Η γενική μέθοδος (με πεζοπορικό πιολέ):
(1) με όποια στάση και αν προσγειωθήκαμε, αμέσως λυγίζουμε τα πόδια μας και τα απομακρύνουμε από το έδαφος είτε φοράμε κραμπόν είτε όχι.
Στη φάση αυτή δεν μας απασχολεί ακόμη αν ολισθαίνουμε με το κεφάλι προς τα κάτω ή με το πλευρό ή ανάσκελα ή μπρούμυτα ή σε συνδιασμό αυτών.
Με το ένα χέρι πιάνουμε την κεφαλή του πιολέ, από πάνω της, και έτσι ώστε αν φέρουμε το χέρι στο στήθος μας, η μύτη της κεφαλής να είναι προς τα εμπρός. Αν είχαμε στάση αυτασφάλισης που είναι το τεχνικά ορθότερο, έχουμε ήδη αυτό το πιάσιμο στο πιολέ.
Με το άλλο χέρι πιάνουμε το στυλιάρι πολύ κοντά στην ακίδα.
Μέχρι να τελειώσει η διαδικασία του φρένου και να είμαστε ασφαλείς, δεν αφήνουμε αυτόν τον τρόπο πιασίματος του πιολέ με τα δύο χέρια σε καμία περίπτωση.
(2) Είτε είμαστε ανάσκελα είτε μπρούμυτα είτε στο ένα πλευρό, όπως ολισθαίνουμε γυρίζουμε στο πλευρό του χεριού με το οποίο κρατάμε την κεφαλή.
Με τη μύτη της αξίνας (κεφαλής) γδέρνουμε με δύναμη το ολισθηρό έδαφος χωρίς να την μπήξουμε.
Στη φάση αυτή, αν ολισθαίνουμε με το κεφάλι προς τα κάτω, το σώμα μας θα κάνει περιστροφή φέρνοντας τα πόδια χαμηλότερα.
(3) Στρέφουμε το πρόσωπο προς την ακίδα του πιολέ.
Γυρίζουμε μπρούμυτα, τραβώντας το στήθος μας πάνω στο στυλιάρι του πιολέ, ανοίγουμε τα γόνατα μας μεταξύ τους, και σηκώνουμε την κοιλιά μας.
Αν δεν φοράμε κραμπόν, κατεβάζουμε τα παπούτσια μας στο έδαφος να συμμετέχουν στο φρενάρισμα (όμως αν φοράμε κραμπόν* συνεχίζουμε να τα κρατάμε μακριά από το έδαφος).
Συνεχίζουμε να γδέρνουμε με δύναμη την ολισθηρή επιφάνεια μέχρι να σταματήσουμε. Αν κρίνουμε την ταχύτητα επιβράδυνσης ως μη ικανοποιητική, σηκώνουμε κι άλλο την κοιλιά μας, μακριά από την επιφάνεια.
Ο μηχανικός κανόνας για τα τρία στάδια, είναι: "(1) Μαζεύω πόδια (2) Γυρίζω στο πλευρό, φρενάρω (3) Γυρίζω μπρούμυτα, φρενάρω".
Αυτοδιάσωση με πιολέ
Με πιολέ
η "ανεπίσημη" τεχνική, ή "φρένο του τεμπέλη"
(για γλιστρίματα με προσγείωση στην πλάτη με τα πόδια χαμηλότερα,
κλίση μικρότερη από 30°,
χωρίς πάγο ή σημαντική επιτάχυνση,
χωρίς πιθανές καταπτώσεις ή εμπόδια στην πορεία ολίσθησης)
κλίση μικρότερη από 30°,
χωρίς πάγο ή σημαντική επιτάχυνση,
χωρίς πιθανές καταπτώσεις ή εμπόδια στην πορεία ολίσθησης)
Η εκτέλεση της αυτοδιάσωσης με πιολέ, ακολουθεί μετά από αποτυχημένη εκτέλεση αυτασφάλισης (self-belay), ή εκτελείται κατευθείαν.
(1) Γλιστράμε στην πλάτη μας, και αρχικά λυγίζουμε τα πόδια μας και τα απομακρύνουμε από το έδαφος είτε φοράμε κραμπόν είτε όχι.
(2) Με το ένα χέρι πιάνουμε την κεφαλή του πιολέ, από πάνω της, και έτσι ώστε αν φέρουμε το χέρι στο στήθος μας, η μύτη της κεφαλής να είναι προς τα εμπρός. Αν είχαμε στάση αυτασφάλισης που είναι το τεχνικά ορθότερο, έχουμε ήδη αυτό το πιάσιμο στο πιολέ.
Με το άλλο χέρι πιάνουμε το στυλιάρι κοντά στην ακίδα.
Όπως είμαστε ανάσκελα, ακουμπάμε την ακίδα στο έδαφος δίπλα στο στήθος μας, γδέρνοντας με δύναμη την ολισθηρή επιφάνεια χωρίς να μπήξουμε το πιολέ**.
(3) Γυρίζουμε στηριζόμενοι στο πλευρό με το οποίο φρενάρουμε.
Αν δεν φοράμε κραμπόν, κατεβάζουμε τα παπούτσια μας στο έδαφος και φρενάρουμε μαλακά (όμως αν φοράμε κραμπόν* συνεχίζουμε να τα κρατάμε μακριά από το έδαφος), συνεχίζοντας την επιβράδυνση χωρίς να σηκωθούμε, μέχρι να σταματήσουμε.
Ο μηχανικός κανόνας για τα τρία στάδια, είναι: "(1) Μαζεύω πόδια (2) Φρενάρω (3) Γυρίζω στο πλευρό, φρενάρω".
Προσοχή η αυτοδιάσωση είναι χειρισμός ανάγκης. Μπορεί να μην έχει επιτυχή εφαρμογή ή κατάληξη, ανάλογα τις συνθήκες, τον καιρό, το έδαφος.
Εμπειρικός υπολογισμός μιας κλίσης στο πεδίο
Ερώτηση 1. Εμπειρικά με το μάτι, πόσο είναι οι 30°;
Πάρτε το συνηθισμένο ορθογώνιο "ακανόνιστο" σχολικό τρίγωνο, κρατήστε το μπροστά με τη μικρή πλευρά κατακόρυφη και τη μεγάλη οριζόντια. Η μικρή γωνία είναι 30°, η μεγάλη είναι 60°.Ερώτηση 2. Πως εξετάζουμε με το μάτι, την περίπου κλίση μιας πλαγιάς;
Στο περιβάλλον του βουνού τα πάντα γύρω μας είναι οτιδήποτε εκτός από εντελώς οριζόντια ή εντελώς κατακόρυφα, και δεν είναι εύκολο να εκτιμήσουμε μια κλίση. Πρόχειρα, μπορούμε να σηκώσουμε το χέρι μπροστά στο πρόσωπο με κρεμασμένο ελεύθερα το μπατόν ή το πιολέ, έτσι έχουμε μια κατακόρυφη ευθεία, με την οποία μπορούμε να κρίνουμε καλύτερα την κλίση μιας πλαγιάς ή επιφάνειας.
Ο εμπειρικός υπολογισμός μιας γωνίας 30 μοιρών (30°), με μεγάλη προσέγγιση, και σύγκριση της με μια κλίση που μας απασχολεί.
Η περιγραφή είναι αναλυτική για να γίνει αντιληπτή, αλλά στην πράξη είναι πολύ εύκολη και γρήγορη.
(1) Κοιτάμε προφίλ την κλίση της πλαγιάς που θέλουμε να κρίνουμε, του βράχου, του χιονιού, του πάγου, ή ενός κεκλιμένου σχοινιού ή ράμπας, δηλ την κοιτάμε από το πλάι.
(2) Σηκώνουμε μπροστά στο πρόσωπο το χέρι που βρίσκεται προς την πλαγιά (χωρίς να φοράμε γάντι).
(3) Ανοίγουμε τον δείκτη και τον αντίχειρα, αυτού του χεριού, σε ορθή γωνία μεταξύ τους. Ο αντίχειρας κατακόρυφος, ο δείκτης οριζόντιος.
(4) Με το άλλο χέρι σηκώνουμε μπροστά μας κρεμασμένο ελεύθερα ένα πιολέ, ή ένα μπατόν, σαν μια κατακόρυφη ευθεία αναφοράς, ή έχουμε σαν τέτοια ένα κατακόρυφο σχοινί στο πεδίο (ή κορδονέτο, ή σπάγγο, ή κλωστή) που φέρει κάποιο φορτίο. Εναλλακτικά μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μια οριζόντια ευθεία αναφοράς, αν υπάρχει διαθέσιμη, πχ τον ορίζοντα, τη θάλασσα, μια λίμνη, ή τη στάθμη του νερού σε μια δεξαμενή ή ένα δοχείο.
(5) Παραλληλίζουμε είτε τον αντίχειρα με την κατακόρυφη ευθεία αναφοράς, είτε τον δείκτη με την οριζόντια ευθεία αναφοράς, ανάλογα ποια έχουμε διαθέσιμη, ή και με τις δύο.
(6) Η νοητή ευθεία, που εφάπτεται (δηλ απλώς ακουμπάει) ταυτόχρονα στην άκρη του αντίχειρα και στην άκρη του δείκτη, έχει κλίση 30° σε σχέση με το οριζόντιο επίπεδο. Στη συνέχεια κρίνουμε αν η κλίση που μας απασχολεί είναι μεγαλύτερη, ίση, ή μικρότερη.
Αν, αντίθετα, έχουμε τον δείκτη κατακόρυφο και αντίστοιχα τον αντίχειρα οριζόντιο, η εφαπτόμενη ευθεία στις άκρες των δακτύλων μας έχει κλίση 60° σε σχέση με το οριζόντιο επίπεδο.
Αν στο παραπάνω, όπως έχουμε τον δείκτη κατακόρυφο και αντίστοιχα τον αντίχειρα οριζόντιο, σηκώσουμε και το άλλο χέρι με τον δείκτη κατακόρυφο και τον αντίχειρα οριζόντιο, και, ενώσουμε τους αντίχειρες μεταξύ τους, τότε η νοητή ευθεία που περνάει από την άρθρωση του ενός αντίχειρα και εφάπτεται στην άκρη του δείκτη του άλλου χεριού έχει κλίση 45° σε σχέση με το οριζόντιο επίπεδο.
Με άλλα λόγια, συγκρίνοντας, μπορούμε να πούμε αν μια κλίση στο πεδίο είναι μικρότερη ή ίση ή ανάμεσα ή μεγαλύτερη, συγκρίνοντας με τις τρείς αυτές γωνίες.
Επίσης, οι γωνίες 30° 45° 60° από το οριζόντιο επίπεδο είναι αυτές που θεωρούμε στα βουνά ως τα χοντρικά και βασικά όρια διαχωρισμού κλίσεων.
Με μπατόν - Ι
(αποδοτική τεχνική σε κλίσεις μέχρι περίπου 30°)
Αυτή η εκτέλεση αυτοδιάσωσης με μπατόν εκτελείται κατευθείαν, χωρίς προηγούμενο στάδιο απόπειρας για εκτέλεση αυτασφάλισης.
Λόγω του περιορισμού στην κατάλληλη κλίση πλαγιάς, την αδυναμία για αυτασφάλιση, και την αδυναμία εκτέλεσης διαφόρων τεχνικών χειμερινού βουνού, δεν μπορούμε να συμμετέχουμε μόνο με μπατόν*** σε μια ομάδα χειμερινής εξόρμησης, όταν έχει καθοριστεί ως προαπαιτούμενο η χρήση πιολέ.
Η τεχνική:
(1) Με όποια στάση και αν προσγειωθήκαμε στο έδαφος, αρχικά λυγίζουμε τα πόδια μας και απομακρύνουμε τα παπούτσια μας από το έδαφος είτε φοράμε κραμπόν είτε όχι.
(2) Στη φάση αυτή δεν μας απασχολεί ακόμη αν ολισθαίνουμε με το κεφάλι προς τα κάτω ή με το πλευρό ή ανάσκελα ή μπρούμυτα ή σε συνδιασμό αυτών.
Είτε κρατάμε δύο μπατόν (είτε ένα), με την προϋπόθεση ότι τα φοράμε σωστά αφήνουμε το ένα απλά, χωρίς να χάνουμε χρόνο να το αφαιρέσουμε από το χέρι μας, και πιάνουμε το άλλο. Το χέρι που κρατά το μπατόν εξ αρχής, συνεχίζει να το κρατά από τη λαβή, ενώ το άλλο χέρι πιάνει το ίδιο μπατόν πολύ κοντά στη μύτη, στο καλαθάκι (πιάτο).
Μέχρι να τελειώσει η διαδικασία του φρένου και να είμαστε ασφαλείς, δεν αφήνουμε αυτόν τον τρόπο πιασίματος του μπατόν με τα δύο χέρια σε καμία περίπτωση.
(3) Είτε είμαστε ανάσκελα είτε μπρούμυτα είτε στο ένα πλευρό, όπως ολισθαίνουμε, γυρίζουμε στο πλευρό του χεριού με το οποίο κρατάμε το πιάτο.
Με τη μύτη του μπατόν γδέρνουμε με δύναμη το ολισθηρό έδαφος χωρίς να προσπαθούμε να την μπήξουμε.
Στη φάση αυτή, αν ολισθαίνουμε με το κεφάλι προς τα κάτω, το σώμα μας θα κάνει περιστροφή φέρνοντας τα πόδια χαμηλότερα.
(4) Γυρίζουμε μπρούμυτα.
Φέρνουμε τον ώμο μας κοντά στο μπατόν.
Ανοίγουμε τα γόνατα μας μεταξύ τους.
Πιέζουμε ακόμη περισσότερο τη μύτη του μπατόν στο έδαφος και σηκώνουμε τα οπίσθια.
Στη φάση αυτή, αν δεν φοράμε κραμπόν, μπορούμε να κατεβάσουμε τα παπούτσια, συμμετέχοντας και αυτά στην επιβράδυνση με τριβή ή με μικρές κλωτσιές με τη μύτη.
Συνεχίζουμε να γδέρνουμε με δύναμη την ολισθηρή επιφάνεια μέχρι να σταματήσουμε.
Ο μηχανικός κανόνας για τα τέσσερα στάδια, είναι: "(1) Μαζεύω πόδια (2) Πιάνω μπατόν (3) Γυρίζω πλευρό, φρενάρω (4) Γυρίζω μπρούμυτα, φρενάρω".
-------------------
* Το να φέρουμε τα κραμπόν σε επαφή με το έδαφος, σε τέτοια φάση, είναι προϊόν γρήγορης και δύσκολης εκτίμησης πολλών παραγόντων. Έτσι προτιμούμε να κρατάμε τα κραμπόν εκτός εδάφους συνεχώς με λυγισμένα πόδια, γιατί αλλιώς, λόγω απότομης επιβράδυνσης μπορεί είτε να ανατραπούμε προς τα κάτω (ολίσθηση με ανατροπή), είτε να αυτοτραματιστούμε σοβαρά. Ένας αυτοτραυματισμός σε αυτή τη φάση, επιπλέον, ίσως και να αυξήσει κρίσιμα τον χρόνο χειρισμού της αυτοδιάσωσης ή και να εμποδίσει την εκτέλεση της.Έχουμε τα πόδια λυγισμένα (1) για καλύτερο έλεγχο της θέσης των κραμπόν, και (2) για ευκολότερη διαχείριση του κέντρου βάρους σε φάσεις που βρεθούμε ανάσκελα ενώ έχουμε τα πόδια σηκωμένα εκτός εδάφους.
Παρατηρήστε ότι σε όλες τις τεχνικές, αρχικά, σηκώνουμε τα πόδια είτε φοράμε κραμπόν είτε όχι. Αυτό έχει σκοπό την αυτοματοποίηση χωρίς σκέψη, και επίσης όταν απαιτείται, την ευκολότερη περιστροφή του σώματος για να έρθει το κεφάλι ψηλότερα και τα πόδια χαμηλότερα.
** Αν προσπαθήσουμε να μπήξουμε το πιολέ ή το μπατόν άμεσα κατα την εκτέλεση αυτοδιάσωσης (ενώ αντίθετα στην αυτασφάλιση αυτό επιβάλλεται), μπορεί η ορμή του σώματος μας στην ολίσθηση να είναι τόσο μεγάλη που δεν θα είναι δυνατόν να κρατηθούμε από αυτό, χάνοντας πολύτιμο χρόνο στην επαναπροσπάθεια.
*** Υπόψη ότι οποιαδήποτε χρήση μπατόν, για αυτοδιάσωση χωρίς ταυτόχρονη χρήση πεδίλων σκι, δεν είναι κοινά αποδεκτή για κλίσεις μεγαλύτερες των 30°, και πάλι εφόσον αναφερόμαστε σε πεδίο εφαρμογής χωρίς πάγο. Οι λόγοι είναι διάφοροι, τεχνικοί και άλλοι. Οι δύο βασικότεροι λόγοι αυτής της μη κοινής αποδοχής είναι αφενός στις μη τυποποιημένες αντοχές κάμψης των μπατόν και στην ποιότητα προσαρμογής της ακίδας από κατασκευαστή σε κατασκευαστή. Αφετέρου, ένα πιολέ θα είναι πάντα ισχυρότερο σε δύσκολες καταστάσεις, ενώ ταυτόχρονα, στο αφιλόξενο περιβάλλον του χειμερινού βουνού αποτελεί ένα ανθεκτικό πολυεργαλείο πχ στις τεχνικές αγκύρωσης, στη διαμόρφωση επιφανειών, στη μόχλευση πραγμάτων, κλπ.
Με μπατόν - ΙΙ
Χρήση ενός μπατόν ως άλπενστοκ
(αποδοτική τεχνική σε κλίσεις μέχρι περίπου 30°)
Αυτή η εκτέλεση της αυτοδιάσωσης με μπατόν έχει το επιπλέον προσόν (σε σχέση με την τεχνική "Με μπατόν - Ι", βλέπε πιο πάνω) ότι μπορεί να προηγηθεί απόπειρα αυτασφάλισης (self-belay).
Λόγω του περιορισμού στην κατάλληλη κλίση πλαγιάς, και στην αδυναμία εκτέλεσης διαφόρων τεχνικών χειμερινού βουνού, δεν μπορούμε να συμμετέχουμε μόνο με μπατόν (βλέπε σημείωση *** πιο πάνω) σε μια ομάδα χειμερινής εξόρμησης, όταν έχει καθοριστεί ως προαπαιτούμενο η χρήση πιολέ.
Μπατόν σαν άλπενστοκ
Το μπαστούνι άλπενστοκ (στην κοντή έκδοση) είναι ο πρόδρομος του πιολέ, από όπου και προέρχονται οι βασικές τεχνικές του πιολέ. Για χρήση του μπατόν ως άλπενστοκ, προϋποτίθεται ότι έχουμε κάνει τις εξής ρυθμίσεις.
- Κρατάμε μόνο ένα μπατόν
- Το μπατόν είναι πεζοπορικό τριών τηλεσκοπικών τμημάτων
- Το μπατόν δεν είναι ελαφρού τύπου, πχ δεν είναι τύπου trail
- Το μπατόν είναι πλήρως συνεπτυγμένο (μαζεμένο). Στη συνέχεια, έχουμε αναπτύξει μόνο το πάνω τμήμα, τόσο όσο το μπατόν να έχει το μήκος του ανάλογου πεζοπορικού πιολέ για το ύψος μας.
- Έχουμε σφίξει όλα τα τμήματα του μπατόν, και τα ανεπτυγμένα και τα συνεπτυγμένα.
- Το μπατόν δεν έχει τοποθετημένη την τάπα της μύτης
- Το μπατόν έχει τοποθετημένη τη μαργαρίτα (πιάτο, καλαθάκι). Στην περίπτωση αυτής της τεχνικής είναι κατάλληλο το απλό πεζοπορικό πιάτο διαμέτρου 35-50χιλ.
- Το μπατόν έχει καθαρό μήκος μεταξύ του πιάτου και της άκρης της μύτης, τουλάχιστον 6εκ.
Για ρύθμιση του μήκους ενός τηλεσκοπικού μπατόν, που θα χρησιμοποιηθεί σαν άλπενστοκ, στεκόμαστε όρθιοι κρατώντας το μπατόν ευθύ από την κορυφή της χειρολαβής, κατακόρυφο δίπλα στο πόδι μας. Το σωστό μήκος είναι όταν η μύτη του μπατόν φτάνει στον αστράγαλο μας, όχι χαμηλότερα.
Για να κρίνουμε σωστά το μήκος, βοηθάει πολύ ένας καθρέφτης. Ο καθρέφτης βοηθά και στο να δούμε ότι καταρχήν έχουμε τη σωστή στάση σώματος.
Βάζουμε ένα ανεξίτηλο σημάδι χρώματος, στο σημείο ανάπτυξης του πάνω τηλεσκοπικού τμήματος.
Πριν επιχειρήσουμε αυτοδιάσωση με το μπατόν ως άλπενστοκ, έχουμε προσπαθήσει αυτασφάλιση με αυτό, και πριν την αυτασφάλιση βαδίζουμε ή στεκόμαστε με στάση ετοιμότητας για αυτασφάλιση. Η οποία στάση ετοιμότητας για αυτασφάλιση, με το μπατόν ως άλπενστοκ, είναι απλή:
Είτε βαδίζουμε είτε στεκόμαστε σε πλαγιά (1) κρατάμε το μπατόν, (2) συνεχώς κατακόρυφο, (3) στο χέρι που βρίσκεται κάθε φορά προς την πλαγιά.
Τα στάδια της τεχνικής αυτοδιάσωσης με ένα μπατόν διαμορφωμένο ως άλπενστοκ είναι τα ίδια όπως όταν χρησιμοποιούμε τα μπατόν κανονικά (βλέπε, πιο πάνω, "Με μπατόν - Ι").
Η εκτέλεση της αυτοδιάσωσης με μπατόν και σκι γίνεται κατευθείαν, χωρίς δυνατότητα για προηγούμενη απόπειρα αυτασφάλισης.
- Το μπατόν είναι πεζοπορικό τριών τηλεσκοπικών τμημάτων
- Το μπατόν δεν είναι ελαφρού τύπου, πχ δεν είναι τύπου trail
- Το μπατόν είναι πλήρως συνεπτυγμένο (μαζεμένο). Στη συνέχεια, έχουμε αναπτύξει μόνο το πάνω τμήμα, τόσο όσο το μπατόν να έχει το μήκος του ανάλογου πεζοπορικού πιολέ για το ύψος μας.
- Έχουμε σφίξει όλα τα τμήματα του μπατόν, και τα ανεπτυγμένα και τα συνεπτυγμένα.
- Το μπατόν δεν έχει τοποθετημένη την τάπα της μύτης
- Το μπατόν έχει τοποθετημένη τη μαργαρίτα (πιάτο, καλαθάκι). Στην περίπτωση αυτής της τεχνικής είναι κατάλληλο το απλό πεζοπορικό πιάτο διαμέτρου 35-50χιλ.
- Το μπατόν έχει καθαρό μήκος μεταξύ του πιάτου και της άκρης της μύτης, τουλάχιστον 6εκ.
Για ρύθμιση του μήκους ενός τηλεσκοπικού μπατόν, που θα χρησιμοποιηθεί σαν άλπενστοκ, στεκόμαστε όρθιοι κρατώντας το μπατόν ευθύ από την κορυφή της χειρολαβής, κατακόρυφο δίπλα στο πόδι μας. Το σωστό μήκος είναι όταν η μύτη του μπατόν φτάνει στον αστράγαλο μας, όχι χαμηλότερα.
Για να κρίνουμε σωστά το μήκος, βοηθάει πολύ ένας καθρέφτης. Ο καθρέφτης βοηθά και στο να δούμε ότι καταρχήν έχουμε τη σωστή στάση σώματος.
Βάζουμε ένα ανεξίτηλο σημάδι χρώματος, στο σημείο ανάπτυξης του πάνω τηλεσκοπικού τμήματος.
Πριν επιχειρήσουμε αυτοδιάσωση με το μπατόν ως άλπενστοκ, έχουμε προσπαθήσει αυτασφάλιση με αυτό, και πριν την αυτασφάλιση βαδίζουμε ή στεκόμαστε με στάση ετοιμότητας για αυτασφάλιση. Η οποία στάση ετοιμότητας για αυτασφάλιση, με το μπατόν ως άλπενστοκ, είναι απλή:
Είτε βαδίζουμε είτε στεκόμαστε σε πλαγιά (1) κρατάμε το μπατόν, (2) συνεχώς κατακόρυφο, (3) στο χέρι που βρίσκεται κάθε φορά προς την πλαγιά.
Τα στάδια της τεχνικής αυτοδιάσωσης με ένα μπατόν διαμορφωμένο ως άλπενστοκ είναι τα ίδια όπως όταν χρησιμοποιούμε τα μπατόν κανονικά (βλέπε, πιο πάνω, "Με μπατόν - Ι").
Με μπατόν και σκι
Η εκτέλεση της αυτοδιάσωσης με μπατόν και σκι γίνεται κατευθείαν, χωρίς δυνατότητα για προηγούμενη απόπειρα αυτασφάλισης.
Λόγω μεγάλης ταχύτητας, παραλλαγή της τεχνικής με ανατροπή αντί περιστροφής
Στις περιπτώσεις που ο σκιέρ πέσει στο έδαφος με την κατάλληλη στάση στην πλαγιά, τα πέδιλα παράλληλα και χαμηλότερα ή στο ίδιο ύψος με τους ώμους, είναι στη συνήθη τεχνική του σκι το να (1) ανακτήσει τον έλεγχο των μαχαιριών, να (2) στραφεί σε τραβέρσα, και να (3) εφαρμόσει ανάσχεση.
Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις ολίσθησης στην πλαγιά, με τα πέδιλα μη παράλληλα ή με τα πέδιλα ψηλότερα από τους ώμους (ή και με τις δύο περιπτώσεις μαζί), απαιτείται μια αυτοδιασωστική χορογραφία που θα φέρει τον σκιέρ στην κατάλληλη στάση για ανάκτηση και ανάσχεση.
Προϋπόθεση. Ο σκιέρ είναι τουλάχιστον μετρίου επιπέδου και με κάποια εμπειρία στη διαχείριση του σώματος και του εξοπλισμού. Έχει πρώτα εξασκήσει την τεχνική ανάσχεσης πτώσης (αυτοδιάσωσης) σε συνθήκες πίστας, σε διάφορες ταχύτητες, διάφορες κλίσεις, και ποιότητες χιονιού.
(1) Στη φάση αυτή δεν μας απασχολεί ακόμη αν ολισθαίνουμε με το κεφάλι προς τα κάτω ή με το πλευρό ή ανάσκελα ή μπρούμυτα ή σε συνδιασμό αυτών.
Ενώ ολισθαίνουμε, γυρνάμε και ξαπλώνουμε στην πλάτη μας, σηκώνοντας απλώς τα πέδιλα ψηλά, με όποια διάταξη έχουν μεταξύ τους.
Στη φάση αυτή, θα μας εμποδίσει σε κάποιο βαθμό ο όγκος του φορτίου που έχουμε στην πλάτη αλλά δεν θα αποτελέσει σημαντικό πρόβλημα.
(2) Με τα πόδια μισο-λυγισμένα διευθετούμε τα πέδιλα στον αέρα ώστε να είναι παράλληλα μεταξύ τους.
Συνεχίζοντας να γλιστράμε, αν απαιτείται κάνουμε περιστροφή επάνω στην πλάτη μας σαν ελικόπτερο.
(3) Χωρίς να σηκωθούμε, με τα πόδια μισο-λυγισμένα κατεβάζουμε τα πέδιλα στο έδαφος με το πλάι (δηλαδή τα μαχαίρια), κάθετα στην κατεύθυνση ολίσθησης.
Με τα πόδια μισο-λυγισμένα, τώρα έχουμε επιπλέον και έλεγχο των μαχαιριών.
Εδώ αρχίζει η πρώτη φάση της ανάσχεσης (φρένου). Ρυθμίζουμε τα μαχαίρια ώστε αυτή να είναι τόσο προοδευτική όσο επιβάλλουν η ποιότητα της ολισθηρής επιφάνειας και οι συνθήκες.
Προσοχή προσγειώνουμε τα πέδιλα στο έδαφος με τα πόδια λυγισμένα και χωρίς πολλή δύναμη. Αν το κάνουμε με δύναμη με τεντωμένα πόδια μπορεί το ένα πέδιλο να χτυπήσει την άλλη μπότα ή πόδι με μεγάλη ορμή και να πάθουμε κάποιο κάταγμα, επιπλέον, στη στάση αυτή δεν έχουμε έλεγχο στα μαχαίρια. Αν το κάνουμε με δύναμη με πολύ διπλωμένα πόδια, είναι πολύ εύκολο να ανατραπούμε πλευρικά, ορμώντας με ανατροπή προς τα κάτω.
-----------------------------------------
Ανάλογα τις συνθήκες και τους παράγοντες στην ολίσθηση, πχ πολύ παγωμένη επιφάνεια, ή μεγάλη ταχύτητα ολίσθησης, η περιστροφή ίσως να μην μπορεί να γίνει όσο απαιτείται. Στην περίπτωση αυτή, αντί της περιστροφής επάνω στην πλάτη μας, εκτελούμε όση από την απαιτούμενη περιστροφή μπορούμε και μπαίνουμε συνεχόμενα στην επόμενη φάση (3), τώρα με σκόπιμη πλευρική ανατροπή του σώματος (βλέπε φωτο στην αρχή της ενότητας) αντί περιστροφής, ώστε τελικά να φέρουμε τα πέδιλα χαμηλότερα από εμάς στην πλαγιά, που είναι το τελικό ζητούμενο. Το "μυστικό" και εδώ είναι πάντα τα μισο-λυγισμένα πόδια, ώστε να αποφύγουμε στον ελιγμό της ανατροπής είτε την υπερβολική πλευρική ορμή αν τα πόδια είναι τεντωμένα, είτε την υπερβολική πλευρική στροφορμή αν τα πόδια είναι πολύ μαζεμένα και σχεδόν ακουμπάνε οι ουρές των σκι στα οπίσθια μας.
-----------------------------------------
(4) Με την προϋπόθεση ότι ήδη φοράμε τα μπατόν σωστά αφήνουμε το μέσα μπατόν απλά, χωρίς να χάνουμε χρόνο να το αφαιρέσουμε από το χέρι μας, και πιάνουμε το άλλο, το εξωτερικό, το μπατόν της κατωφέρειας.
Με άλλα λόγια.
Το χέρι που κρατά το εξωτερικό μπατόν, συνεχίζει να το κρατά από τη λαβή, ενώ το άλλο χέρι πιάνει το ίδιο μπατόν πολύ κοντά στη μύτη, στη μαργαρίτα (πιάτο).
Ακουμπάμε τη μύτη του μπατόν στο έδαφος μπροστά από το στήθος μας, γδέρνοντας με δύναμη την ολισθηρή επιφάνεια χωρίς να προσπαθούμε να μπήξουμε το μπατόν μόνιμα.
Στη φάση αυτή, σε συνδιασμό με τα πέδιλα, έχουμε την πλήρη φόρμα ανάσχεσης.
Τέλος κρίνουμε, πότε πρέπει να μαζέψουμε και άλλο τα πόδια ώστε να έχουμε καλύτερο έλεγχο στα μαχαίρια, και πότε είμαστε έτοιμοι να σηκωθούμε επάνω στα πέδιλα.
Ο μηχανικός κανόνας για τα τέσσερα στάδια, είναι: "(1) Ξαπλώνω (2) Περιστρέφω (3) Κατεβάζω (4) Ανάσχεση".
Η τεχνική με το πιολέ, εκτός από φρένο έκτακτης ανάγκης, χρησιμοποιείται και για σκόπιμη γρήγορη κάθοδo. Εφόσον υπάρχει ορατότητα.
Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις ολίσθησης στην πλαγιά, με τα πέδιλα μη παράλληλα ή με τα πέδιλα ψηλότερα από τους ώμους (ή και με τις δύο περιπτώσεις μαζί), απαιτείται μια αυτοδιασωστική χορογραφία που θα φέρει τον σκιέρ στην κατάλληλη στάση για ανάκτηση και ανάσχεση.
Προϋπόθεση. Ο σκιέρ είναι τουλάχιστον μετρίου επιπέδου και με κάποια εμπειρία στη διαχείριση του σώματος και του εξοπλισμού. Έχει πρώτα εξασκήσει την τεχνική ανάσχεσης πτώσης (αυτοδιάσωσης) σε συνθήκες πίστας, σε διάφορες ταχύτητες, διάφορες κλίσεις, και ποιότητες χιονιού.
Η τεχνική:
(1) Στη φάση αυτή δεν μας απασχολεί ακόμη αν ολισθαίνουμε με το κεφάλι προς τα κάτω ή με το πλευρό ή ανάσκελα ή μπρούμυτα ή σε συνδιασμό αυτών.
Ενώ ολισθαίνουμε, γυρνάμε και ξαπλώνουμε στην πλάτη μας, σηκώνοντας απλώς τα πέδιλα ψηλά, με όποια διάταξη έχουν μεταξύ τους.
Στη φάση αυτή, θα μας εμποδίσει σε κάποιο βαθμό ο όγκος του φορτίου που έχουμε στην πλάτη αλλά δεν θα αποτελέσει σημαντικό πρόβλημα.
(2) Με τα πόδια μισο-λυγισμένα διευθετούμε τα πέδιλα στον αέρα ώστε να είναι παράλληλα μεταξύ τους.
Συνεχίζοντας να γλιστράμε, αν απαιτείται κάνουμε περιστροφή επάνω στην πλάτη μας σαν ελικόπτερο.
(3) Χωρίς να σηκωθούμε, με τα πόδια μισο-λυγισμένα κατεβάζουμε τα πέδιλα στο έδαφος με το πλάι (δηλαδή τα μαχαίρια), κάθετα στην κατεύθυνση ολίσθησης.
Με τα πόδια μισο-λυγισμένα, τώρα έχουμε επιπλέον και έλεγχο των μαχαιριών.
Εδώ αρχίζει η πρώτη φάση της ανάσχεσης (φρένου). Ρυθμίζουμε τα μαχαίρια ώστε αυτή να είναι τόσο προοδευτική όσο επιβάλλουν η ποιότητα της ολισθηρής επιφάνειας και οι συνθήκες.
Προσοχή προσγειώνουμε τα πέδιλα στο έδαφος με τα πόδια λυγισμένα και χωρίς πολλή δύναμη. Αν το κάνουμε με δύναμη με τεντωμένα πόδια μπορεί το ένα πέδιλο να χτυπήσει την άλλη μπότα ή πόδι με μεγάλη ορμή και να πάθουμε κάποιο κάταγμα, επιπλέον, στη στάση αυτή δεν έχουμε έλεγχο στα μαχαίρια. Αν το κάνουμε με δύναμη με πολύ διπλωμένα πόδια, είναι πολύ εύκολο να ανατραπούμε πλευρικά, ορμώντας με ανατροπή προς τα κάτω.
-----------------------------------------
Ανάλογα τις συνθήκες και τους παράγοντες στην ολίσθηση, πχ πολύ παγωμένη επιφάνεια, ή μεγάλη ταχύτητα ολίσθησης, η περιστροφή ίσως να μην μπορεί να γίνει όσο απαιτείται. Στην περίπτωση αυτή, αντί της περιστροφής επάνω στην πλάτη μας, εκτελούμε όση από την απαιτούμενη περιστροφή μπορούμε και μπαίνουμε συνεχόμενα στην επόμενη φάση (3), τώρα με σκόπιμη πλευρική ανατροπή του σώματος (βλέπε φωτο στην αρχή της ενότητας) αντί περιστροφής, ώστε τελικά να φέρουμε τα πέδιλα χαμηλότερα από εμάς στην πλαγιά, που είναι το τελικό ζητούμενο. Το "μυστικό" και εδώ είναι πάντα τα μισο-λυγισμένα πόδια, ώστε να αποφύγουμε στον ελιγμό της ανατροπής είτε την υπερβολική πλευρική ορμή αν τα πόδια είναι τεντωμένα, είτε την υπερβολική πλευρική στροφορμή αν τα πόδια είναι πολύ μαζεμένα και σχεδόν ακουμπάνε οι ουρές των σκι στα οπίσθια μας.
-----------------------------------------
(4) Με την προϋπόθεση ότι ήδη φοράμε τα μπατόν σωστά αφήνουμε το μέσα μπατόν απλά, χωρίς να χάνουμε χρόνο να το αφαιρέσουμε από το χέρι μας, και πιάνουμε το άλλο, το εξωτερικό, το μπατόν της κατωφέρειας.
Με άλλα λόγια.
Το χέρι που κρατά το εξωτερικό μπατόν, συνεχίζει να το κρατά από τη λαβή, ενώ το άλλο χέρι πιάνει το ίδιο μπατόν πολύ κοντά στη μύτη, στη μαργαρίτα (πιάτο).
Ακουμπάμε τη μύτη του μπατόν στο έδαφος μπροστά από το στήθος μας, γδέρνοντας με δύναμη την ολισθηρή επιφάνεια χωρίς να προσπαθούμε να μπήξουμε το μπατόν μόνιμα.
Στη φάση αυτή, σε συνδιασμό με τα πέδιλα, έχουμε την πλήρη φόρμα ανάσχεσης.
Τέλος κρίνουμε, πότε πρέπει να μαζέψουμε και άλλο τα πόδια ώστε να έχουμε καλύτερο έλεγχο στα μαχαίρια, και πότε είμαστε έτοιμοι να σηκωθούμε επάνω στα πέδιλα.
Ο μηχανικός κανόνας για τα τέσσερα στάδια, είναι: "(1) Ξαπλώνω (2) Περιστρέφω (3) Κατεβάζω (4) Ανάσχεση".
Στην παραπάνω φωτο, ο σκιέρ έχει κάνει μια κακή παραλλαγή της τεχνικής. Ασκεί με το σώμα του την πίεση στο σημείο του μπατόν χαμηλότερα όπου θα έπρεπε να είναι το δεξί του χέρι. Κάτι που είναι αντικανονικό. Ταυτόχρονα, έτσι, μειώνει τη δυνατότητα χειρισμού των μαχαιριών των σκι. Προς το παρόν αυτός ο τρόπος δεν του δημιουργεί προβλήματα γιατί το χιόνι εδώ είναι σχετικά μαλακό, η κλίση μικρή, και η ταχύτητα προσομειωμένης πτώσης δεν είναι μεγάλη.
Η τεχνική του πιολέ στη γρήγορη κάθοδο
τσουλήθρα (glissade)
Η τεχνική με το πιολέ, εκτός από φρένο έκτακτης ανάγκης, χρησιμοποιείται και για σκόπιμη γρήγορη κάθοδo. Εφόσον υπάρχει ορατότητα.
Στην περίπτωση αυτή το φρένο, με το πιολέ (ή το μπατόν, ή τα δύο μπατόν μαζί), χρησιμοποιείται για έλεγχο της επιθυμητής ταχύτητας, και, της ορθής τήρησης του σώματος. Το κεφάλι ψηλότερα στην πλαγιά, τα πόδια χαμηλότερα.
Η "τσουλήθρα" γίνεται μόνο σε καθιστή στάση και μόνο όταν η σκληρότητα του χιονιού είναι τέτοια που επιτρέπει στις μπότες να αφήνουν ίχνος βαθύτερο της σόλας. Με τα πόδια τεντωμένα για αύξηση ή διατήρηση της ταχύτητας, ή τα γόνατα λυγισμένα για συσσώρευση χιονιού στα οπίσθια και σχετική μείωση της ταχύτητας. Το φρένο και ο συνεχής έλεγχος ασκείται με την ακίδα του πιολέ, ή το μπατόν, πίσω από τον ένα γοφό, ή με την κεφαλή του πιολέ και το χέρι, που την κρατά, τεντωμένο πίσω στην πλαγιά.
Προσοχή Δεν αφήνουμε τον και με τα δύο χέρια, σε καμία περίπτωση μέχρι να σταματήσουμε εντελώς. Ακόμη και όταν νιώσουμε στη διάρκεια της ολίσθησης ότι είμαστε εξαιρετικά ασφαλείς. Ο κίνδυνος, σε μια ολίσθηση, υπάρχει ακόμη και από καθαυτό το πιολέ όταν δεν κρατείται με τα δύο χέρια και τον σωστό τρόπο.
Αν η κλίση είναι πάνω από 30°, αποφεύγεται η χρήση μπατόν για τον έλεγχο της ταχύτητας.
Αν η κλίση είναι πάνω από 30°, αποφεύγεται η χρήση μπατόν για τον έλεγχο της ταχύτητας.
Σε κλίση μεγαλύτερη από 45° η τσουλήθρα δεν ενδείκνυται για σκόπιμη κάθοδο.
Σε οποιαδήποτε περίπτωση απρόσμενης αύξησης ταχύτητας, ή ανασφαλούς εξέλιξης, αυτόματα ανακόπτουμε την "τσουλήθρα" (βλέπε ), σταματώντας εντελώς για εκτίμηση της κατάστασης.
Τσουλήθρα (στο 00:50)
Προσοχή η χρήση της "τσουλήθρας", ενέχει σοβαρούς κινδύνους σε οποιαδήποτε κλίση, με χρήση σχοινιού ή χωρίς. Το πρώτο πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει καλή ορατότητα, στη διάρκεια της ολίσθησης, για τα εμπόδια και κυρίως για τις ρηγματώσεις. Απαιτείται εμπειρία στην εκτέλεση της τεχνικής σε διάφορα πεδία, στην εκτίμηση του ρουχισμού και του εξοπλισμού μας, της κατάστασης του πεδίου και της πλαγιάς (πχ κρυφά εμπόδια, βράχοι, ετοιμόρροπες πλάκες χιονιού, κομμάτια αθέατου σκληρού πάγου, αθέατες κρεβάς στην πορεία), και της ευρύτερης επικρατούσας κατάστασης.
Προσοχή αυτό το άρθρο είναι μια μνημονική αναφορά. Στις τεχνικές του βουνού, θερινού ή χειμερινού, χρειάζεται εκπαίδευση με επίβλεψη, πλήρης κύκλος εξάσκησης, και εμπειρία που αποκτήθηκε σταδιακά μέσα σε ομάδες άλλων εμπειρότερων.
Να θυμάστε
► Ακριβώς γιατί η αυτοδιάσωση (self-arrest) είναι ένας έσχατος χειρισμός ανάγκης, προηγούνται και άλλες τεχνικές που λειτουργούν σαν ενδιάμεσα "στρώματα" ασφάλειας πριν καταλήξουμε στο τελευταίο την αυτοδιάσωση. Δύο από αυτά τα επιπλέον στρώματα, όσον αφορά το ατομικό μας επίπεδο, είναι η στάση ετοιμότητας για εκτέλεση αυτασφάλισης -ένα στρώμα ασφάλειας- και η εκτέλεση αυτασφάλισης (self-belay) -επόμενο στρώμα ασφάλειας.
Τα διαδοχικά στρώματα ασφάλειας, όσον αφορά το ατομικό μας επίπεδο, ξεκινούν να στήνονται με τη σειρά από πολύ χρόνο πριν, και πάνε μέχρι τη στιγμή του ατυχήματος ή της πτώσης σε ολισθηρή πλαγιά κάπως έτσι:
. φυσική κατάσταση
. εκπαίδευση, εξάσκηση
. σωματική και πνευματική προετοιμασία
. εξοπλισμός
. συμμετοχή στην ομαδικότητα (πειθαρχία)
. κανόνες
. παρατήρηση, εγρήγορση (προσοχή)
. τήρηση της τεχνικής της βάδισης
. στάση ετοιμότητας για αυτασφάλιση
. εκτέλεση αυτασφάλισης
. εκτέλεση αυτοδιάσωσης
► Η τεχνική βάδισης (το γόνατο συνεχώς πάνω ή εμπρός από την κάθετο στο πάτημα), στάση που ισχύει και στο σκι, γενικά συντελεί και σε μεγάλη μείωση των ενδεχόμενων παραπατημάτων ή γλυστριμάτων, στο χώμα, στο βραχώδες, στο χιόνι, στην άνοδο, στην κάθοδο, στην τραβέρσα, οπουδήποτε, ή τουλάχιστον στην πιο συγκροτημένη διαχείριση τους όταν συμβούν. Επιπλέον, το πρόβλημα στην περίπτωση μη τήρησης της τεχνικής της βάδισης είναι ότι τότε μια πτώση στο έδαφος έχει αρκετές πιθανότητες να γίνει προς τα πίσω, προς την πλάτη. Αυξάνοντας έτσι και τις πιθανότητες για μια αποτυχημένη απόπειρα αυτασφάλισης και άρα την ανάγκη για το επόμενο στάδιο, την εκτέλεση αυτοδιάσωσης.
► Η στάση ετοιμότητας για αυτασφάλιση (self-belay), είναι απλή. Όταν βαδίζουμε ή στεκόμαστε (1) κρατάμε το πιολέ, (2) από την κεφαλή, (3) με τη μύτη της κεφαλής προς τα πίσω, (4) συνεχώς κατακόρυφο, (5) στο χέρι που βρίσκεται προς την πλαγιά.
Το "συνεχώς κατακόρυφο" εννοεί, βαδίζοντας ή στεκόμενοι, είτε όταν στηριζόμαστε στο πιολέ είτε όταν απλά το κρατάμε.
Σε μια πορεία στην οποία τηρούμε στάση ετοιμότητας για αυτασφάλιση, όταν αλλάζουμε το πλευρό που είναι προς την πλαγιά αλλάζουμε και το χέρι που κρατάει το πιολέ.
Όπως σε όλους τους χειρισμούς εξοπλισμού στο πεδίο, έτσι και εδώ, έχουμε μια αντίστοιχη μηχανική κίνηση που "αυτοματοποιεί" το χειρισμό. Ελαχιστοποιώντας την περίπτωση να μας φύγει από το χέρι στις υπόψη συνθήκες, και, το χρόνο που απαιτεί ο χειρισμός. Εδώ, στην αλλαγή χεριού στο πιολέ: Καρφώνουμε την ακίδα του πιολέ κάτω. Χωρίς να αφήσουμε την κεφαλή του πιολέ, στρίβουμε αντιμέτωποι με την πλαγιά. Περιστρέφουμε και με τα δύο χέρια την κεφαλή του πιολέ στη νέα κατεύθυνση. Σηκώνουμε το πιολέ με το "νέο" χέρι της πλαγιάς.
► Η εκτέλεση αυτοδιάσωσης ακολουθεί μετά από αποτυχημένη εκτέλεση αυτασφάλισης, ή εν πάση περιπτώσει, στην περίπτωση που δεν είχαμε στάση ετοιμότητας για αυτασφάλιση και περνάμε κατευθείαν στην εκτέλεση αυτοδιάσωσης.
► Η εκμάθηση της αυτοδιάσωσης, γενικά, είναι πιο εύκολη από την εκμάθηση της αυτασφάλισης (που θα αναπτύξουμε σε άλλη ανάρτηση), γιατί ενώ η εκτέλεση της αυτασφάλισης γίνεται με μια απλή κίνηση, υπάρχει το σοκ της αιφνίδιας αρχικής πτώσης (απλά στο έδαφος) μαζί με ταυτόχρονη απαίτηση για άμεση αντίδραση. Πχ θυμηθείτε όταν γλιστρίσατε οπουδήποτε, ακόμη και σε ένα πεζοδρόμιο, πως νιώσατε τη σύντομη εκείνη στιγμή του "ανεξέλεγκτου κενού" πριν προσγειωθείτε στο έδαφος. Εκείνη ακριβώς η σύντομη χρονική στιγμή είναι ο χρόνος που πρέπει κάποιος να εκτελέσει την κίνηση της αυτασφάλισης. Όμως, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η εκτέλεση της αυτοδιάσωσης, που γίνεται μετά από μια αποτυχημένη αυτασφάλιση, είναι το τελευταίο ατομικό επίπεδο ασφάλειας που διαθέτουμε, εκτός από την επιτυχή ή όχι ανάσχεση που παράλληλα θα επιχειρήσει η σχοινοσυντροφιά μας για εμάς.
Για αυτό είναι πολύ σημαντικό να μην εφησυχάζουμε με την όποια καλή ικανότητα μας στην εκτέλεση αυτοδιάσωσης, αλλά να εξασκούμαστε συνεχώς ώστε να είμαστε καταρχήν καλοί και ικανοί στην εκτέλεση αυτασφάλισης.
► Η επιτυχής εκτέλεση της αυτοδιάσωσης, που είναι το τελευταίο μας στρώμα αυτο-ασφάλειας, θα κριθεί από πολλούς κρίσιμους παράγοντες πέραν της ικανότητας μας στην τεχνική. Την κλίση της κατωφέρειας, την ολισθηρότητα, την ποιότητα της επιφάνειας (σκληρή, λασπώδης, κλπ), τον όγκο όσων κουβαλάμε, το διαθέσιμο μήκος ασφαλούς ολίσθησης (άρα και διαθέσιμου χρόνου αντίδρασης και επιβράδυνσης), την ορατότητα προς τα κάτω (σύννεφο, ομίχλη, αντίθετος φωτισμός, σκοτάδι), την προσωπική μας κατάσταση (κόπωση, ζάλη, φόβος, προηγούμενα ατυχήματα στην πορεία, ασθένεια, ποιότητα προηγούμενης διανυκτέρευσης, κλπ), και άλλους παράγοντες, πχ όπως η ένταση του ανέμου.
► Παρατηρήστε ότι σε όλες τις τεχνικές αυτοδιάσωσης, αρχικά, σηκώνουμε τα πόδια είτε φοράμε κραμπόν είτε όχι. Αυτό έχει σκοπό την αυτοματοποίηση χωρίς σκέψη, και επίσης όταν απαιτείται, την ευκολότερη περιστροφή του σώματος για να έρθει το κεφάλι ψηλότερα και τα πόδια χαμηλότερα.
Γλιστρώντας με ταχύτητα σε μια πλαγιά, το να φέρουμε τα κραμπόν σε επαφή με το έδαφος είναι προϊόν γρήγορης και δύσκολης εκτίμησης πολλών παραγόντων. Έτσι προτιμάμε να κρατάμε τα κραμπόν εκτός εδάφους γιατί, αλλιώς, μπορεί είτε να ανατραπούμε προς τα κάτω (ολίσθηση με τούμπα), είτε να αυτοτραματιστούμε σοβαρά λόγω απότομης επιβράδυνσης. Ένας αυτοτραυματισμός σε αυτή τη φάση, επιπλέον, ίσως και να αυξήσει κρίσιμα τον χρόνο χειρισμού της αυτοδιάσωσης ή και να εμποδίσει την εκτέλεση της.
Έχουμε τα πόδια λυγισμένα (1) για καλύτερο έλεγχο της θέσης των κραμπόν σε οποιαδήποτε στάση του σώματος, και, (2) για ευκολότερη διαχείριση του κέντρου βάρους σε φάσεις που βρεθούμε ανάσκελα ενώ έχουμε τα πόδια σηκωμένα εκτός εδάφους.
► Στη διάρκεια βηματισμού σε τραβέρσες σε πολύ μεγάλες κλίσεις, όταν φοράμε κραμπόν το ένα παπούτσι δεν πρέπει να προσπερνά το άλλο.
► Οι ίδιες τεχνικές προσωπικής ανάσχεσης ή αυτοδιάσωσης (self-arrest), ή αλλιώς "φρένου", εφαρμόζονται και από αυτόν που θα πέσει στη διάρκεια πορείας δεμένης σχοινοσυντροφιάς.
Αυτός που πέφτει, ακόμη και στο έδαφος μιας απλής πλαγιάς, φωνάζει "πέφτω" για ενεργοποίηση της ομάδας. Ακόμη και όταν θεωρεί ότι η πτώση δεν θα εξελιχθεί σε σοβαρή ολίσθηση.
Ταυτόχρονα, οι υπόλοιποι στο σχοινί (ολόκληρη ομάδα ή ο έτερος σε ζευγάρι) εκτελούν ο καθένας αυτασφάλιση, και τελικά ανάσχεση του πεσμένου στην περίπτωση που δεν μπορέσει να αυτασφαλισθεί και η πτώση του εξελιχθεί σε ολίσθηση.
Υπάρχουν περιπτώσεις εδάφους και λοιπών συνθηκών, μάλιστα, στις οποίες οι άλλοι ακολουθούν σκόπιμα προς τα κάτω, ή επειδή παρασύρθηκαν, εκτελώντας ανάσχεση όπως περίπου κάποιος κάνει θαλάσσιο σκι με το σχοινί από το σκάφος (εδώ το "σκάφος" είναι αυτός που έπεσε αρχικά).
Τα παραπάνω είναι επιπλέον αντικείμενα ατομικής και ομαδικής εκπαίδευσης.
Στο σημείο αυτό, μιλώντας για αυτοδιάσωση και σχοινοσυντροφιές, ας αναφέρουμε τον αείμνηστο Γιώσο Αποστολίδη, και το μοιραίο ατύχημα στις 4 Μαΐου 1964 στο Λούκι του Μύτικα. Προτείνονται σχετικά:
- The Hiking Experience "Το χρονικό του θανάτου του Γιώσου Αποστολίδη στον Όλυμπο"
- Kώστα Γιαννικού "Η τραγωδία του Ολύμπου της 4ης Μαϊου 1964, όπως ακριβώς την έζησα"
Εξάσκηση
Την τεχνική της αυτοδιάσωσης, για να είναι σημαντικά αποδοτική, αρχικά πρέπει να την έχουμε εξασκήσει συνεχόμενα τουλάχιστον 5-6 φορές, και, να κάνουμε "συντήρηση" της εξάσκησης τουλάχιστον κάθε χρόνο, έως κάθε δύο χρόνια το πολύ.
Κάνουμε ένα πλήρη κύκλο εξάσκησης, για κάθε διαφορετικό είδος εξοπλισμού που μας ενδιαφέρει. Με πιολέ, με μπατόν, με μπατόν και σκι, με μπατόν ή πιολέ και κραμπόν, με μπατόν και ρακέτες, με φορτίο ή χωρίς.
[ Α ]
Δεν εξασκούμαστε μόνοι.
Είναι καλό, στις τεχνικές του βουνού, να φοράμε πάντα κράνος.
Θυμηθείτε, τα κραμπόν δεν συμμετέχουν σε καμμία φάση οποιασδήποτε διαδικασίας, μέχρι να είμαστε και πάλι ασφαλείς ή με ελάχιστη κίνηση ολίσθησης. Αν φοράμε κραμπόν, στα πρώτα στάδια της εξάσκησης τα αφαιρούμε εντελώς.
Στα "παιχνίδια" στο χιόνι τα ρούχα μας βρέχονται πολύ γρήγορα, περισσότερο τα γάντια και τα οπίσθια στο παντελόνι. Για αυτό φοράμε αδιάβροχα γάντια, και αν το παντελόνι (ή η σαλοπέτ) δεν είναι επαρκώς αδιάβροχα, μπορούμε να φοράμε πάνω από το παντελόνι ένα αδιάβροχο σορτσάκι, που επιπλέον, θα δέχεται και τις όποιες φθορές από τα συρσίματα.
Στην αρχή αφαιρούμε το σακίδιο ή άλλο φορτίο και ξαπλώνουμε σε επίπεδο, χωρίς κλίση εντελώς, παγωμένο ή συμπιεσμένο χιόνι.
Έτσι ξαπλωμένοι, εκτελούμε την τεχνική στατικά. Ξεκινώντας από διάφορες στάσεις ξαπλωμένοι στο έδαφος και υποτιθέμενες (με τη φαντασία) κατευθύνσεις ολίσθησης σε σχέση με το κεφάλι μας.
Σε εντελώς οριζόντιο έδαφος θα μας φανούν λίγο δύσκολα όλα αυτά, αλλά στο κεκλιμένο στα επόμενα στάδια εξάσκησης θα είναι πολύ πιο εύκολες οι απαιτούμενες κινήσεις του σώματος και οι χειρισμοί.
Είναι καλό, στις τεχνικές του βουνού, να φοράμε πάντα κράνος.
Θυμηθείτε, τα κραμπόν δεν συμμετέχουν σε καμμία φάση οποιασδήποτε διαδικασίας, μέχρι να είμαστε και πάλι ασφαλείς ή με ελάχιστη κίνηση ολίσθησης. Αν φοράμε κραμπόν, στα πρώτα στάδια της εξάσκησης τα αφαιρούμε εντελώς.
Στα "παιχνίδια" στο χιόνι τα ρούχα μας βρέχονται πολύ γρήγορα, περισσότερο τα γάντια και τα οπίσθια στο παντελόνι. Για αυτό φοράμε αδιάβροχα γάντια, και αν το παντελόνι (ή η σαλοπέτ) δεν είναι επαρκώς αδιάβροχα, μπορούμε να φοράμε πάνω από το παντελόνι ένα αδιάβροχο σορτσάκι, που επιπλέον, θα δέχεται και τις όποιες φθορές από τα συρσίματα.
Στην αρχή αφαιρούμε το σακίδιο ή άλλο φορτίο και ξαπλώνουμε σε επίπεδο, χωρίς κλίση εντελώς, παγωμένο ή συμπιεσμένο χιόνι.
Έτσι ξαπλωμένοι, εκτελούμε την τεχνική στατικά. Ξεκινώντας από διάφορες στάσεις ξαπλωμένοι στο έδαφος και υποτιθέμενες (με τη φαντασία) κατευθύνσεις ολίσθησης σε σχέση με το κεφάλι μας.
Σε εντελώς οριζόντιο έδαφος θα μας φανούν λίγο δύσκολα όλα αυτά, αλλά στο κεκλιμένο στα επόμενα στάδια εξάσκησης θα είναι πολύ πιο εύκολες οι απαιτούμενες κινήσεις του σώματος και οι χειρισμοί.
[ B ]
Στη συνέχεια, επιλέγουμε αρχικά μια ήπια κλίση σε σχετικά συμπιεσμένο χιόνι, πάντως όχι φρέσκο και πολύ αφράτο, που να καταλήγει σε κάποιο αντιπρανές φυσικής επιβράδυνσης μετά από 20μ-30μ τσουλήθρας, χωρίς πέτρες, ή διάφορα εμπόδια, ή ρωγμές και ανοίγματα στην επιφάνεια.
Η επιφάνεια ολίσθησης, επίσης, δεν πρέπει να έχει μεγάλα εξογκώματα, μικρά λοφάκια, ή λάκκους.
Πριν ξεκινήσουμε, αρχικά περπατάμε προς τα πάνω όλο το μήκος της επιλεγμένης "πίστας" στην οποία θα εξασκηθούμε.
Πάντα η αρχική μας στάση εκκίνησης, πριν την εκπαιδευτική μας πτώση, είναι η στάση ετοιμότητας για αυτασφάλιση.
Για το "ανεξέλεγκτο" και ρεαλιστικό ξεκίνημα της εκπαιδευτικής μας τσουλήθρας-ατυχήματος, από όρθια στάση λυγίζουμε αρκετά τα γόνατα μας και πέφτουμε με την πλάτη προς την κατηφόρα, δηλαδή χαμηλότερα από τα παπούτσια μας.
Η επιφάνεια ολίσθησης, επίσης, δεν πρέπει να έχει μεγάλα εξογκώματα, μικρά λοφάκια, ή λάκκους.
Πριν ξεκινήσουμε, αρχικά περπατάμε προς τα πάνω όλο το μήκος της επιλεγμένης "πίστας" στην οποία θα εξασκηθούμε.
Πάντα η αρχική μας στάση εκκίνησης, πριν την εκπαιδευτική μας πτώση, είναι η στάση ετοιμότητας για αυτασφάλιση.
Για το "ανεξέλεγκτο" και ρεαλιστικό ξεκίνημα της εκπαιδευτικής μας τσουλήθρας-ατυχήματος, από όρθια στάση λυγίζουμε αρκετά τα γόνατα μας και πέφτουμε με την πλάτη προς την κατηφόρα, δηλαδή χαμηλότερα από τα παπούτσια μας.
[ Γ ]
Στη φάση αυτή, για τον ρεαλισμό των συνθηκών, κρίνουμε αν στην εξάσκηση μπορούμε να φοράμε και κραμπόν - υπενθύμιση, τα κραμπόν δεν συμμετέχουν σε οποιαδήποτε φάση.
Όσο εξασκούμαστε, προοδευτικά αυξάνουμε και την κλίση του επιλεγόμενου εδάφους, πάντα με την εξασφάλιση οτι η εκπαιδευτική διαδρομή "τσουλήθρας" γίνεται σε ελεγμένη επιφάνεια και καταλήγει σε ελεγμένο σημείο φυσικής επιβράδυνσης.
Σταδιακά, εξασκούμε την τεχνική και σε πεδία με πάγο ή πολύ παγωμένο χιόνι. Στην περίπτωση αυτή χρειάζεται προσοχή στα ρούχα που φοράμε, να μην είναι πολύ φαρδιά, ή πολύ ολισθηρά, ή κοντά. Στον πάγο ή στο κρυσταλλωμένο χιόνι φοράμε πάντα γάντια και μακριά ρούχα. Πχ στα ανοιξιάτικα χιόνια, κακώς, κάποιοι συνηθίζουν τα κοντά ρούχα και τη μη χρήση γαντιών. Υπόψη και ότι αναφέραμε στη φάση [Α].
Σταδιακά, εξασκούμε την τεχνική και σε πεδία με πάγο ή πολύ παγωμένο χιόνι. Στην περίπτωση αυτή χρειάζεται προσοχή στα ρούχα που φοράμε, να μην είναι πολύ φαρδιά, ή πολύ ολισθηρά, ή κοντά. Στον πάγο ή στο κρυσταλλωμένο χιόνι φοράμε πάντα γάντια και μακριά ρούχα. Πχ στα ανοιξιάτικα χιόνια, κακώς, κάποιοι συνηθίζουν τα κοντά ρούχα και τη μη χρήση γαντιών. Υπόψη και ότι αναφέραμε στη φάση [Α].
[ Δ ]
Συνηθίζουμε τον εαυτό μας, πάντα και παντού όταν βρισκόμαστε σε συνθήκες που αφορούν αυτές οι τεχνικές, να έχει στάση ετοιμότητας για αυτασφάλιση (βλ. προηγούμενο κεφάλαιο "Να θυμάστε"), και, να τηρεί την τεχνική βάδισης.
Είτε επιχειρήσουμε αρχικά την εκτέλεση αυτασφάλισης, είτε περάσουμε κατευθείαν σε εκτέλεση αυτοδιάσωσης, η από πριν στάση ετοιμότητας για αυτασφάλιση είναι ο "επαγγελματικός" και ορθός τρόπος του ατομικού μας στησίματος, σε στάση ή βαδίζοντας, σε αυτές τις συνθήκες.
Προσοχή, η αυτοδιάσωση είναι χειρισμός ανάγκης. Μπορεί να μην έχει επιτυχή εφαρμογή ή κατάληξη, ανάλογα τις συνθήκες, τον καιρό, το έδαφος.
Προσοχή, αυτό το άρθρο είναι μια μνημονική αναφορά. Στις τεχνικές του βουνού, θερινού ή χειμερινού, χρειάζεται εκπαίδευση με επίβλεψη, πλήρης κύκλος εξάσκησης, και εμπειρία που αποκτήθηκε σταδιακά μέσα σε ομάδες άλλων εμπειρότερων.
σε μια πτώση και επιταχυνόμενη ολίσθηση οι κίνδυνοι είναι δύο κατηγοριών. Αυτοί που είναι επάνω μας, και αυτοί που είναι στο πεδίο.
Οι κίνδυνοι στο πεδίο στη φάση της ολίσθησης προέρχονται από:
- τον φωτισμό,
- τον τρέχοντα καιρό,
- την επιφάνεια του εδάφους ολίσθησης, κλίση και σύσταση,
- τη συνεκτικότητα μεταξύ του επιφανειακού και του από κάτω στρώματος της επιφάνειας,
- τα εμπόδια, και
- την απόσταση από απότομες καταπτώσεις στην πορεία ολίσθησης.
Οι κίνδυνοι επάνω μας στη φάση της ολίσθησης προέρχονται από:
- την προσωπική μας κατάσταση,
- τον εξοπλισμό που κρατάμε ή φοράμε (μποντριέ/εξάρτηση, σχοινί, μπατόν, πιολέ, κραμπόν, ρακέτες, σκι),
- τον εξοπλισμό που κουβαλάμε (σακίδιο, σκι στην πλάτη, ρακέτες, εργαλεία, κλπ),
- τον όγκο και το βάρος του φορτίου,
- τον ρουχισμό (γυμνά χέρια, ακατάλληλα παπούτσια, κοντά ρούχα πχ σορτσάκια ή κοντά μανίκια, ολισθηρά ρούχα ή πολύ φαρδιά), και
- τον υποκειμενικό μας φόβο.
Σε μια πτώση και επιταχυνόμενη ολίσθηση, όσον αφορά τις δυνατότητες χειρισμού της αυτοδιάσωσης, ο χειρότερος όγκος φορτίου είναι αυτός που φέρουμε στα πλευρά ή μπροστά μας.
Ο φόβος είναι προσωπικός κατα περίπτωση και αναπτύσσεται στη φάση της ολίσθησης, στον χρόνο που ακόμη δεν έχει επιτευχθεί η επιθυμητή επιβράδυνση. Περιορίζεται με την εξάσκηση σε εξομοίωση με αυξανόμενα δυσκολότερες αλλά ελεγχόμενες συνθήκες. Οι ελεγχόμενες συνθήκες στην εξάσκηση, οποιασδήποτε τεχνικής ή εξοπλισμού, δεν είναι απαιτούμενο μόνο για λόγους άμεσης ασφάλειας αλλά και για την αποφυγή ψυχολογικά τραυματικών καταστάσεων στη φάση της εκμάθησης, οι οποίες μπορεί να επηρεάσουν κρίσιμα τη μελλοντική απόδοση σε πραγματικές συνθήκες και συμβάντα.
___
Προσοχή, η αυτοδιάσωση είναι χειρισμός ανάγκης. Μπορεί να μην έχει επιτυχή εφαρμογή ή κατάληξη, ανάλογα τις συνθήκες, τον καιρό, το έδαφος.
Προσοχή, αυτό το άρθρο είναι μια μνημονική αναφορά. Στις τεχνικές του βουνού, θερινού ή χειμερινού, χρειάζεται εκπαίδευση με επίβλεψη, πλήρης κύκλος εξάσκησης, και εμπειρία που αποκτήθηκε σταδιακά μέσα σε ομάδες άλλων εμπειρότερων.
Γενικότερα μιλώντας
σε μια πτώση και επιταχυνόμενη ολίσθηση οι κίνδυνοι είναι δύο κατηγοριών. Αυτοί που είναι επάνω μας, και αυτοί που είναι στο πεδίο.
Οι κίνδυνοι στο πεδίο στη φάση της ολίσθησης προέρχονται από:
- τον φωτισμό,
- τον τρέχοντα καιρό,
- την επιφάνεια του εδάφους ολίσθησης, κλίση και σύσταση,
- τη συνεκτικότητα μεταξύ του επιφανειακού και του από κάτω στρώματος της επιφάνειας,
- τα εμπόδια, και
- την απόσταση από απότομες καταπτώσεις στην πορεία ολίσθησης.
Οι κίνδυνοι επάνω μας στη φάση της ολίσθησης προέρχονται από:
- την προσωπική μας κατάσταση,
- τον εξοπλισμό που κρατάμε ή φοράμε (μποντριέ/εξάρτηση, σχοινί, μπατόν, πιολέ, κραμπόν, ρακέτες, σκι),
- τον εξοπλισμό που κουβαλάμε (σακίδιο, σκι στην πλάτη, ρακέτες, εργαλεία, κλπ),
- τον όγκο και το βάρος του φορτίου,
- τον ρουχισμό (γυμνά χέρια, ακατάλληλα παπούτσια, κοντά ρούχα πχ σορτσάκια ή κοντά μανίκια, ολισθηρά ρούχα ή πολύ φαρδιά), και
- τον υποκειμενικό μας φόβο.
Σε μια πτώση και επιταχυνόμενη ολίσθηση, όσον αφορά τις δυνατότητες χειρισμού της αυτοδιάσωσης, ο χειρότερος όγκος φορτίου είναι αυτός που φέρουμε στα πλευρά ή μπροστά μας.
Ο φόβος είναι προσωπικός κατα περίπτωση και αναπτύσσεται στη φάση της ολίσθησης, στον χρόνο που ακόμη δεν έχει επιτευχθεί η επιθυμητή επιβράδυνση. Περιορίζεται με την εξάσκηση σε εξομοίωση με αυξανόμενα δυσκολότερες αλλά ελεγχόμενες συνθήκες. Οι ελεγχόμενες συνθήκες στην εξάσκηση, οποιασδήποτε τεχνικής ή εξοπλισμού, δεν είναι απαιτούμενο μόνο για λόγους άμεσης ασφάλειας αλλά και για την αποφυγή ψυχολογικά τραυματικών καταστάσεων στη φάση της εκμάθησης, οι οποίες μπορεί να επηρεάσουν κρίσιμα τη μελλοντική απόδοση σε πραγματικές συνθήκες και συμβάντα.
___