Πόσο χρειάζεται η πολυχρηστική μπαντάνα λαιμού, και πως φοριέται.
23 Apr 2019
Savvas Hiker 
Μια ημέρα με την μπαντάνα
Γενικά περί της μπαντάνας
Οι πιο βασικοί τρόποι φορέματος και χρησιμότητας
Γενικά περί της μπαντάνας
Οι πιο βασικοί τρόποι φορέματος και χρησιμότητας
Μια ημέρα με την μπαντάνα
Κοίταξα προς τα βόρεια. Ο πρωινιάτικος ουρανός απλωνόταν χαμογελαστός πάνω από το βουνό.
Πιάσαμε την ανάβαση. Η πρωινή δροσιά προσπαθούσε να ανταγωνιστεί την έντονη σωματική δραστηριότητα. Μείναμε με τις ισοθερμικές. Μετά από τρείς ώρες περάσαμε το πρώτο διάσελο και αμέσως μας χτύπησε ένας απρόσμενος βοριάς, σαν κρύσταλλο, σταθερός και επίμονος. Άπλωσα το χέρι πίσω, στο σακίδιο, και τράβηξα έξω την μπαντάνα. Τη φόρεσα στο λαιμό, ίσα να μου καλύπτει το άνοιγμα.
Φτάσαμε στο πρώτο σημείο μεγάλης στάσης. Έβαλα το φλις, και από πάνω το αντιανεμικό. Κάτσαμε να φάμε τα πρώτα. Το κλείσιμο του αντιανεμικού στο λαιμό δεν βόλευε στο φαγητό, έτσι το άνοιξα λίγο και σήκωσα την μπαντάνα στο σαγόνι. Αμέσως ένιωσα μια σπιτική άνεση να με περιβάλει, σαν να βρισκόμουν στη σάλα καταφυγίου.
Ξεκινήσαμε πάλι, με στόχο ένα δεύτερο διάσελο ψηλότερα από όπου θα συνεχίζαμε στην αλπική ζώνη σε χιονισμένο τοπίο, και κάποτε θα πέφταμε στη βορεινή πλευρά συνεχίζοντας τη διάσχιση με κατάβαση.
Μετά από δύο ώρες φτάσαμε στο δεύτερο διάσελο. Ο βοριάς εδώ ήταν πολύς, και ήμασταν πάλι μόνο με τις ισοθερμικές. Έβαλα το αντιανεμικό, σήκωσα την μπαντάνα καλύπτοντας τα μάγουλα και τα αυτιά, ενώ κράτησα το φλις ρεζέρβα στο σακίδιο.
Σε ακόμη μια ώρα είχαμε μπει στα χιόνια της αλπικής. Εδώ διαπίστωσα ανήσυχος ότι είχα ξεχάσει τα γυαλιά. Σήκωσα και άλλο τη λεπτή μπαντάνα καλύπτοντας τα μάτια, και έβλεπα μια χαρά. Μερικές φορές η υγρασία από τα χνώτα μου, περιόριζε τη διαπνοή του υφάσματος στο σημείο της μύτης και κάθε τόσο έστριβα την μπαντάνα λίγο δεξιά ή αριστερά. Δεν ξέρω αν επιστημονικά αυτή η χρήση στον έντονο ήλιο είναι σωστή για τα μάτια, αλλά πάντως, το ύφασμα αυτό βολεύει σε πολλά θέματα.
Πιάσαμε τη βορεινή πλευρά και κατεβαίναμε. Στα μισά της δύσκολης κατάβασης, αν και στη βορεινή πλευρά, ο αέρας ήταν ακίνητος και ο ιδρώτας μου άρχιζε να μαζεύεται σαν πηχτό υγρό. Ζεσταινόμουν. Έβγαλα την μπαντάνα, σκουπίστηκα με αυτή, και την πέρασα στον καρπό του χεριού. Κάθε τόσο σήκωνα τον καρπό, όπου την είχα περασμένη, και σκούπιζα πάλι το μέτωπο και τον λαιμό.
Λίγο πριν το σούρουπο φτάσαμε στα πρώτα σπίτια του χωριού όπου θα διανυκτερεύαμε. Ενώ οι κατασκευαστές αναφέρουν ότι μια τέτοια μπαντάνα μπορεί να φορεθεί πολλές φορές χωρίς να χρειάζεται πλύσιμο, την ξέπλυνα σε μια βρύση την έστυψα και την έπιασα απλωμένη πάνω στο σακίδιο. Φτάσαμε στο κατάλυμα μας όπου μας περίμεναν και την κρέμασα δίπλα στην ξυλόσομπα. Μέχρι να πούμε δυό κουβέντες και να στρώσουμε για το δείπνο, η λεπτή συνθετική μπαντάνα είχε στεγνώσει. Τη φόρεσα στο λαιμό, ένιωσα πάλι εκείνη τη σπιτική άνεση να με αγκαλιάζει έτσι όπως ήμουν κουρασμένος, και κάθισα στο τραπέζι.
Αργότερα, ξαπλώνοντας να κοιμηθώ, δεν ένιωσα εκείνη τη φλόγωση στο πρόσωπο από την έκθεση στον κρύο αέρα που, όταν συμβαίνει, με ενοχλεί για αρκετή ώρα μέχρι να φύγει και να μπορέσω να κοιμηθώ. Η καλή αιτία ήταν και πάλι η μπαντάνα με την οποία πριν προστάτευα τα μάγουλα και τα αυτιά στον άνεμο.
Γενικά περί της μπαντάνας
Πριν από τη σύγχρονη μπαντάνα λαιμού ήταν το μεγάλο τετράγωνο μαντήλι που χρησιμοποιείται και σήμερα σε άλλες εφαρμογές, που διπλώναμε τρίγωνο, και δέναμε τις άκρες. Οπότε στη μορφή αυτή φοριόταν σαν μπαντάνα, ή σαν μάσκα (για... ληστείες από τους Ντάλτον), ή σαν λαιμόδεσμος μεν αλλά περισσότερο σαν αξεσουάρ και λιγότερο σαν χρηστικό αντικείμενο. Τα απλά μαντήλια είναι βαμβακερά, δηλαδή ακατάλληλα σε πολλές περιστάσεις αλλά και σχετικά χοντρά για τα ζητούμενα σε σπορ δραστηριότητες στο ύπαιθρο, έτσι οι πρακτικές χρήσεις της μπαντάνας-μαντήλι ήταν περιορισμένες άρα και η διάδοση της.
Δύο καινοτομίες έφεραν τη "νέα εποχή", οι μικροΐνες και η κατασκευή σε μορφή "σωλήνα" (tube), που κατέστησαν αυτόματα την μπαντάνα ένα αντικείμενο υψηλής χρηστικότητας και εφαρμογής στις δραστηριότητες υπαίθρου.
Ο βασικός τύπος είναι η λεπτή μπαντάνα λαιμού που αφορά το μεγαλύτερο εύρος εφαρμογών, με συνθετικές μικροΐνες ειδικής τεχνολογίας. Υπάρχουν επιπλέον τύποι με μικροΐνες από μαλλί για συγκεκριμένες χρήσεις, ή μικτές, ή ακόμη και μικροΐνες από βαμβάκι στις φθηνές εκδόσεις για μικρό εύρος εφαρμογών. Επίσης, το ότι η μπαντάνα έχει τώρα τη μορφή σωλήνα βοηθάει σε πολλές παραλλαγές, άμεσα με απλές κινήσεις. Έτσι μπορούμε πλέον να λέμε ότι, μαζί με το αντιανεμικό και τα παπούτσια, αποτελεί τον καλύτερο μας φίλο στις υπαίθριες δραστηριότητες.
Το εύρος χρησιμότητας της σύγχρονης μπαντάνας, λοιπόν, είναι πολύ μεγάλο και αντίστοιχα είναι δεκάδες οι τρόποι φορέματος ανάλογα το ζητούμενο της στιγμής. Σε συνδυασμό και με το ότι είναι πανάλαφρη (35γρ οι κανονικές, μέχρι 45γρ οι βαριές) η μπαντάνα λαιμού αποτελεί ένα αντικείμενο που είναι πάντα στην τσέπη ή στο σακίδιο στο ύπαιθρο, χειμώνα καλοκαίρι.
Οι πιο βασικοί τρόποι φορέματος και χρησιμότητας
Για μια εύκολη απομνημόνευση, θα μπορούσαμε να χωρίσουμε τους βασικούς τρόπους φορέματος της μπαντάνας λαιμού σε δύο κατηγορίες. Σε αυτούς που ξεκινάμε με την μπαντάνα φορεμένη στο λαιμό, δηλαδή από χαμηλά, και στη συνέχεια δημιουργούμε παραλλαγές σηκώνοντας το πάνω άνοιγμα όλο και ψηλότερα, και σε αυτούς που τη φοράμε ψηλά σαν σκουφί, επίσης με διάφορες παραλλαγές ανάλογα τα ζητούμενα.
Α π ό χ α μ η λ ά
Εν αρχή ην το πιο απλό, απλά τη φοράμε στο λαιμό. Αν φοράμε πουκάμισο, ή οτιδήποτε με γιακά, η μπαντάνα τοποθετείται εσωτερικά.
Το βασικότερο πλεονέκτημα εδώ είναι ότι φράσει το άνοιγμα του λαιμού, κάτι που είναι πολύ χρήσιμο αν σε μια σωματική δραστηριότητα είμαστε ελαφρά ντυμένοι, αλλά και γενικότερα στο κρύο και στον άνεμο.
Αν στην πορεία, μας δημιουργήσει ενοχλητική θερμότητα στο λαιμό είτε την αφαιρούμε, που είναι πολύ εύκολο εν κινήσει με το συγκεκριμένο τύπο μπαντάνας, είτε τη μαζεύουμε όλη πάνω στο σαγόνι μας αφήνοντας το λαιμό εκτεθειμένο.
Διάφορες περιπτώσεις. Το κρύο δυναμώνει, τα μάγουλα και τα αυτιά μας τσούζουν από το κρύο και τον άνεμο. Φοράμε την κουκούλα το αντιανεμικού αλλά μας χτυπάει το χαλάζι στο πρόσωπο. Όπως είμαστε ζεστοί θέλουμε απλά να σταθούμε για μερικά λεπτά κάπου.
Για αυτές τις περιπτώσεις, και πολλές άλλες, από τη θέση του λαιμού σηκώνουμε την μπαντάνα μέχρι είτε απλά να καλύψει μόνο το σαγόνι μας, είτε ακόμη και τα φρύδια καλύπτοντας τα μάτια και τα αυτιά, στη συνέχεια κατεβάζουμε το μπροστά αποκαλύπτοντας μόνο τα μάτια μας.
Στην υψηλότερη εκδοχή, αν θέλουμε τη μύτη μας εκτεθειμένη είτε γιατί δεν αναπνέουμε ικανοποιητικά είτε γιατί φοράμε γυαλιά -η μπαντάνα όταν καλύπτει τη μύτη θολώνει τα γυαλιά- τότε μαζεύουμε το ύφασμα της περιοχής της μύτης μισό περίπου δάχτυλο χαμηλότερα από τα ρουθούνια. Για να μη φεύγει η μπαντάνα από τα αυτιά και τα μάγουλα, το "μυστικό" είναι ότι πρώτα τη σηκώσαμε πολύ ψηλά και μετά αποκαλύψαμε τα σημεία που μας ενδιαφέρουν.
Απλά σηκώνουμε τη λεπτή μπαντάνα λαιμού μέχρι και το κούτελο καλύπτοντας τα μάτια, και βλέπουμε μέσα από το ύφασμα όταν δεν έχουμε κατάλληλα γυαλιά. Για τον ήλιο και τις αντανακλάσεις το καλοκαίρι, ή σε κάποια θερμά υπήνεμα σε αλπικά πεδία, θα δούμε στον τρόπο "Ερήμου" πιο κάτω.
Σημείωση: Δεν γνωρίζω αν, αντί των ειδικών γυαλιών, ο τρόπος αυτός είναι επιστημονικά σωστός για τα μάτια στις έντονες αντανακλάσεις, χρησιμοποιείται όμως όταν δεν έχουμε τα κατάλληλα μέσα, και "δουλεύει".
Τα έχει όλα, αλλά υπόψη ότι είναι εφαρμογή που ζεσταίνει. Καλύπτει όλο το κεφάλι, ενδεχομένως και τα μάτια αν το απαιτεί η περίσταση.
- Aπό τη θέση του λαιμού, ανεβάζουμε το πάνω άνοιγμα της μπαντάνας καλύπτοντας εντελώς όλο το κεφάλι και το πρόσωπο.
- Μετά, το άνοιγμα της μπαντάνας που είναι στην κορυφή του κεφαλιού το φέρνουμε μπροστά στο πρόσωπο.
- Στη συνέχεια πιάνουμε αυτό το άνοιγμα, στο σημείο που αντιστοιχεί στο σαγόνι μας, και το διπλώνουμε προς τα μέσα με μια οριζόντια τσάκιση από το ένα αυτί μέχρι το άλλο.
- Με τα δύο μας χέρια κρατάμε την τσάκιση του διπλώματος που κάναμε, που πιάνει από το ένα αυτί μέχρι το άλλο, και τη φέρνουμε προς τα πάνω μέχρι να καλυφθεί το πάνω χείλος ή και η μύτη μας.
Ψ η λ ά σ α ν σ κ ο υ φ ί
Βολεύει αυτές ή αυτούς που έχουν κότσο ή μακριά μαλλιά. Δεν παρέχει μεγάλη κάλυψη. Κατάλληλος τρόπος φορέματος για χαμηλές θερμοκρασίες με χαμηλής έντασης ανέμους.
- Πριν φορέσουμε την μπαντάνα λαιμού, διπλώνουμε τον μισό "σωλήνα" μέσα στον άλλο μισό. Με άλλα λόγια, μαζεύουμε την μπαντάνα ώστε ο σωλήνας της να έχει το μισό μήκος.
- Έτσι όπως είναι τώρα η μπαντάνα, διπλωμένη, αρχικά τη φοράμε καπέλο σαν κορδέλα.
- Ρίχνουμε το πάνω άνοιγμα της προς τα πίσω, και περνάμε μέσα από αυτό τα μαλλιά μας.
Ένας ακόμη καλύτερος, που προστατεύει καλύτερα τα μαλλιά, και τις κομμώσεις γενικότερα, είναι ο τρόπος "Μπαντάνα", στο τέλος.
Αυτός ο τρόπος (Sahariane) και ο τρόπος "Μπαντάνα" (Do Rag), παρακάτω, συγχέονται συχνά μεταξύ τους. Το μπέρδεμα ξεκίνησε στο εξωτερικό, και φυσικά έφτασε και σε εμάς, έτσι θα ακούσετε πολλές φορές τον έναν τρόπο να αναφέρεται με το όνομα του άλλου.
Ο τρόπος Ερήμου (ή Σαχάρας) είναι ο πιο απλός τρόπος φορέματος σαν κάλυμμα του κεφαλιού, και είναι ο καλύτερος για το καλοκαίρι ή σε θερμές περιοχές, όμως με χαμηλής έντασης ανέμους ή άπνοια.
Απλά φοράμε καπέλο τον σωλήνα της μπαντάνας, προς τα κάτω μέχρι το σημείο που θέλουμε, αφήνοντας την υπόλοιπη να πέφτει ελεύθερα πίσω.
Τα πλεονεκτήματα του είναι ότι ο θερμός αέρας διαφεύγει ευκολότερα, και ταυτόχρονα έτσι περισσεύει πολύ ύφασμα που κρέμεται πάνω στο σβέρκο προστατεύοντας τον από τον ήλιο. Το μειονέκτημα είναι ότι αυτή η ελεύθερη άκρη πίσω ανεμίζει πέρα δώθε, και ανάλογα τον άνεμο ενοχλεί στο πρόσωπο έως και το μαστιγώνει. Το οποίο μπορεί να γίνει και επικίνδυνο, εμποδίζοντας τυχαία την ορατότητα σε δύσκολα ορειβατικά περάσματα ή στην οδήγηση ποδηλάτων και μηχανών.
Απλά κατεβάζουμε τη λεπτή μπαντάνα καλύπτοντας και τα μάτια, και βλέπουμε μέσα από το ύφασμα όταν δεν έχουμε κατάλληλα γυαλιά. Για τον ήλιο και τις αντανακλάσεις το χειμώνα, ή γενικά σε χαμηλές θερμοκρασίες, βλέπε στον τρόπο "Κασκόλ" πιο πάνω.
Σημείωση: Δεν γνωρίζω αν, αντί των ειδικών γυαλιών, ο τρόπος αυτός είναι επιστημονικά σωστός για τα μάτια στις έντονες αντανακλάσεις, χρησιμοποιείται όμως όταν δεν έχουμε τα κατάλληλα μέσα, και "δουλεύει".
Αυτός ο τρόπος και ο τρόπος "Ερήμου", παραπάνω, συγχέονται συχνά. Ο τρόπος "Μπαντάνα", όταν δεν μας απασχολούν ειδικότερες συνθήκες, πχ πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος σε κάποια σωματική δραστηριότητα, είναι ο καλύτερος όλων όσον αφορά τις εφαρμογές της μπαντάνας σαν σκουφί ή καπέλο.
Προστατεύει τα μαλλιά και το κεφάλι τέλεια. Είναι άψογος στον άνεμο, παρουσιάζοντας μικρή αντίσταση. Ενώ φαίνεται περίπλοκος, φοριέται με μια απλή κίνηση και αφαιρείται επίσης απλά. Μπορεί επίσης να φορεθεί σαν εσωτερικό σκουφάκι μέσα από κράνος ή κάσκα - το ίδιο και ο "Ερήμου". Όπως στον "Ερήμου" περισσεύει και σε αυτόν τον τρόπο ένα κομμάτι της μπαντάνας που καλύπτει το σβέρκο, εδώ λιγότερο, με επιπλέον θετικό στοιχείο ότι δεν ανεμίζει.
- Γυρίζουμε ανάποδα τον "σωλήνα" της μπαντάνας, δηλαδή γυρίζουμε το μέσα έξω.
- Απλώνουμε ελεύθερα την μπαντάνα απλά πάνω στο κεφάλι μας σαν πετσέτα, με την άκρη του ενός ανοίγματος να είναι στα φρύδια μας και το άλλο να πέφτει πίσω στο σβέρκο.
- Βάζουμε τη μια μας παλάμη μέσα στο εμπρός άνοιγμα, με τη βάση της παλάμης να πιέζει σταθερά το ύφασμα πάνω στο κούτελο μας.
- Με το άλλο χέρι πιάνουμε πάλι την περιφέρεια του ίδιου ανοίγματος, αλλά τώρα στο σημείο που αυτή περνάει πάνω από το χέρι στο κούτελο μας, και την τραβάμε μέχρι πίσω ώστε να αγκαλιάσει το κεφάλι μας φτιάχνοντας έτσι σκουφάκι. Συμπληρώνουμε με διάφορες διευθετήσεις, πχ τα αυτιά μέσα ή έξω, ανάλογα το προσωπικό μας στυλ ή τις συνθήκες.
- Για να βγάλουμε την μπαντάνα, κάνουμε την ίδια απλή κίνηση με την ανάποδη σειρά.
Ο τρόπος "Μπαντάνα", επιτρέπει επίσης την παραλλαγή κάλυψης των ματιών όταν δεν έχουμε γυαλιά ηλίου σε έντονες αντανακλάσεις (βλ πιο πάνω, τρόπος "Ερήμου").
___