Τατόι, μια διαδρομή στον πυρήνα

27 Φεβ 2020      Ενημέρωση Μαρ 2021 

Savvas Hiker  

    Πεζοπορική διαδρομή - δικής μου σχεδίασης - που διατρέχει τις περιοχές και τα κτήρια του "πυρήνα" του πρώην Βασιλικού Κτήματος Τατοΐου, μέχρι και τους βασιλικούς τάφους. Αναλυτική περιγραφή της διαδρομής, με υποβοηθητικές φωτογραφίες. Περιλαμβάνεται και αρχείο πλοήγησης (gps) όμως, σε όσους το χρησιμοποιήσουν, προτείνω να διαβάζουν και την εδώ περιγραφή για να έχουν μια πλήρη εικόνα της περιοχής.

Γενικά

    Προλάβετε να γευτείτε την αυθεντική ρομαντική ομορφιά του Τατοΐου, άλλων εποχών, όπως ακόμη αυτή αναδύεται μέσα από τη μελαγχολική πατίνα του τοπίου, πριν "αναπαλαιωθεί". Τώρα είναι σακατεμένη και γερασμένη μεν, αλλά ακόμη με εμφανή τα γνήσια χαρακτηριστικά της, και το κυριώτερο, την "αύρα" του χώρου και του τοπίου. Μετά τις επεμβάσεις, δεν ξέρουμε πως θα είναι.

    Πρόκειται -από ότι ακούγεται είναι οριστικό- σύντομα να αναπαλαιωθεί και αξιοποιηθεί τουριστικά και εμπορικά, με αγροκαλιέργειες, καφετέρια και μουσείο στην έπαυλη, ξενοδοχείο στο παλαιό "Τατόιον", και μάλλον αυτά είναι η αρχή. Τα οποία σαφώς θα αναδεικνύουν το χώρο αλλά από την ελληνική εμπειρία πολύ φοβάμαι ότι τότε θα έχει εικόνα κάποιας ατραξιόν φκιασιδωμένης, με περίπου αρμόζοντα υλικά και μια στο περίπου αισθητική και σκηνογραφία, η οποία θα αφαιρεί ακριβώς αυτό, τη γνήσια αίσθηση του χώρου, την πατίνα της χρήσης και του χρόνου στα πράγματα και στο τοπίο. Στην τώρα μορφή της, την έστω ρημαγμένη από την τρομερή εγκατάλειψη, παρόλαυτα, κάποιος διαβαίνοντας ανάμεσα στη ζούγκλα του κήπου της έπαυλης, στους ελαιώνες, στα κτήρια υπηρεσιών και κατοικιών, μπορεί άνετα να φαντάζεται τους εργάτες που περιποιούνταν τις ελιές, τον χανιτζή που άκουγε γκρίνια για τη χτεσινοβραδυνή φασαρία κάποιες φορές, βλέπεις, τα σπίτια είναι τόσο κοντά, τους αξιωματικούς που έσπευδαν νευρώδεις να προλάβουν διαταγές, τους φρουρούς στο φυλάκιο να κρατούν το όπλο "παρα πόδα" και να στρίβουν "τον μύστακα" με χωριάτικη αυταρέσκεια. Μπορεί ακόμη να φαντάζεται τον διευθυντή περιδιαβαίνοντα σβέλτο το κτήμα να ανταλάσσει ατάκες για να δείχνει οικείος και ταυτόχρονα σεβαστός, τις εποχικές εργάτριες να έρχονται ανεβασμένες στην καρότσα του φορτηγού του κτήματος, τις κυρίες με τα ομπρελίνα να διασχίζουν τις σκοτεινές αλέες στον απόμερο κήπο του παλατιού, τους πρίγκηπες σε στοχαστικούς περιπάτους στην Κιθάρα, τις φωνές από το γραφείο του βασιλιά στον υπασπιστή που στέκεται κλαρίνο.

    Μπορεί να φαντάζεται, τον επιστάτη να χτυπάει την καμπάνα για να σχολάσουν από τις δουλειές στα πέρατα του κτήματος, ενώ το σφυρί του Μαγγανά στη "μάνδρα" αντηλαλεί τις τελευταίες νότες στο ζεστό μέταλλο, οξύκορφες όπως η στέγη του βουτυροκομείου απέναντι, πριν σενιάρει το φορτηγό για την επομένη. Ο επισκέπτης μπορεί ακόμη να φαντάζεται χαλαρά, το σούρουπο τη μελωδία του πιάνου να απλώνεται στον κήπο από τη βασιλική έπαυλη. Την κυρία διευθυντού, περιμένοντας το σύζυγο στην ανατολική πτέρυγα του Διευθυντηρίου, να στρώνει με την υπηρέτρια το δείπνο στη βεράντα. Και τόσα άλλα. Θα μπορούσα να γράψω ένα μεγάλο μυθιστόρημα με τις άπειρες πινελιές, δυσάρεστες και ευχάριστες, που βγαίνουν αβίαστα με τη φαντασία περιδιαβαίνοντας το χώρο και τα ίχνη που άφησε σε αυτόν μια τόσο γραφική συνάμμα και ιστορική κοινότητα, δεμένη με τη νεότερη ιστορία της χώρας όσο και με το φυσικό περιβάλλον της ευρύτερης περιοχής. Προλάβετε γιατί, εκτός από αυτή την αύρα που φοβάμαι ότι θα πνιγεί, δεν θα μπορούμε ούτε να λοξοδρομούμε μεταπηδώντας από τον ένα δρομίσκο στον άλλο, όπως τώρα χαζολογώντας στο χαλαρό. Πολύ φοβάμαι ότι, έστω σταδιακά σε βάθος χρόνου, τα πάντα στο κτήμα θα είναι φορμαρισμένα με διάφορες απαγορεύσεις και οριοθετήσεις, ταλαίπωρους σεκιούριτι και βιαστικούς σερβιτόρους, και πλήθη ανάλογα ενός εμπορικού κέντρου, ή μελλοντικά, ανάλογα μιας ελληνικής "ντίσνεϋλαντ".

-  -  -

    Στην επι τόπου αναγνώριση κτηρίων και εγκαταστάσεων, αλλά και στη φαντασία μου για την κοινότητα των ανθρώπων, το βοήθημα βάσης ήταν τα κείμενα του ιστορικού του Τατοΐου, Κώστα Σταματόπουλου. 

    Με παράλληλο βοηθό όσα από τα κείμενα είναι διαθέσιμα και στο διαδίκτυο, τα οποία παρέθεσα σε διαδραστική διαμόρφωση εδώ και εδώ, θα δούμε αναλυτικά μια πεζοπορική διαδρομή που διέρχεται από όλο τον πυρήνα του κτήματος, τα κτήρια και τις εγκαταστάσεις.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

/Στοιχεία διαδρομής/

/Χάρτες και αρχεία πλοήγησης/

/Σημειώσεις/

/Περιγραφή της διαδρομής, με κείμενα και εικόνες/

/Βοηθήματα/

Στοιχεία

Κυκλική.
- - - - - - - - -

Ζώνη ύψους  :	450μ-550μ
αΥΔμ :	+150
Απόσταση  :	4.600μ
ΩΠ  :	1ω30λ
Συντ.Δυσκολίας  :	4,7/10

 

   Στα στοιχεία περιλαμβάνεται μόνο η συνεχής διαδρομή. Για μια πρόσθετη περιπλάνηση να περιεργαστείτε τα κατα τόπους κτήρια, υπολογίστε συνολικά επιπλέον περί το 1-1,5χλμ, και χρόνο επιπλέον 20-40λ συν τις στάσεις.

Χάρτες και αρχεία πλοήγησης

  ► Η διαδρομή σε αρχείο gpx, για κινητά ή συσκευές με πρόγραμμα ή app GPS

  ► Η διαδρομή σε αρχείο kmz, για πρόγραμμα ή app Google Earth

   Στον ένθετο χάρτη, με κλικ (ή άγγιγμα, στα κινητά) σε ένα εικονίδιο, εμφανίζονται οι πληροφορίες για το σημείο.

   Γραμμές στον ένθετο χάρτη, τα χρώματα δεν αντιπροσωπεύουν σημάνσεις στη διαδρομή:

   Πράσινη      Τμήμα ασφάλτου
   Καφέ     Τμήμα χωματόδρομου
   Μαύρη     Γενικά βατό μονοπάτι

Σημειώσεις που σας ενδιαφέρουν

    Η έκταση, στη σύγχρονη εποχή, που γενικότερα αναφέρεται ως "Τατόι" είναι περί τα 47 τετραγωνικά χιλιόμετρα, με πλούσια (οργιώδη) βλάστηση.

    Δεν υπάρχουν συγκοινωνίες που να πηγαίνουν στο Τατόι.
Μέχρι στιγμής (Φεβ 2020), υπάρχει μόνο η τοπική διαδρομή του 537, βλ και εδώ, και εδώ, από Αχαρνές (Μενίδι) μέχρι Βαρυπόμπη. Η πλησιέστερη στο Τατόι στάση της ("13η Βαρυπόμπης", Τατοΐου και Χλόης) είναι στα 500μ από την πύλη Βαρυπόμπης, αλλά είναι στα 3,5χλμ περίπου από τον πυρήνα του κτήματος.

   Η κίνηση των μηχανοκίνητων οχημάτων, οποιουδήποτε είδους, επιτρέπεται μόνο στην Τατοΐου (Google Maps), τον κεντρικό δρόμο που διασχίζει την περιοχή.

   Με ΙΧ αυτοκίνητο, πρέπει κάποιος να αποφεύγει όσο μπορεί Κυριακές και αργίες. Οι χώροι στάθμευσης (νόμιμοι, παράνομοι, στα δέντρα, στους θάμνους, οπουδήποτε) δεν επαρκούν, με αποτέλεσμα να ανθεί και το φαινόμενο της μαζικής στάθμευσης πάνω στη στενή και ελικοειδή άσφαλτο, κάτι που χειροτερεύει τα πράγματα τόσο σε θέματα ασφάλειας όσο και προσωπικής ηρεμίας.

    Ακούγονται, συνεχώς, αναφορές επισκεπτών για κλοπές και φθορές στα σταθμευμένα οχήματα.

    Η ονομασία Τατόι δεν ξέρω τι σημαίνει. Κάπου άκουσα ότι ήταν από κάποιον "Τατόη" που δεν μου φαίνεται πιθανό από την εμπειρία άλλων τοπονυμίων, πχ Χαϊδάρι το οποίο τελικά δεν είναι από κάποιον "Χαϊδάρ". Αλλά, από όποια γλώσσα και αν προέρχεται, δεν θα με εξέπληττε αν σήμαινε "νερά", πολλά νερά. Είναι μια από τις βασικές αιτίες που η γεωμορφολογία της περιοχής μετά από χιλιάδες χρόνια έχει έντονες και βαθιές διαμορφώσεις, συνήθως παράλληλες στον άξονα βορράς-νότος. Γενικά μιλώντας για την ευρύτερη περιοχή, αυτό σημαίνει ότι κάποιος που κινείται σε μη προμελετημένα ή γνωστά του δρομολόγια μπορεί να χαθεί, στην καλύτερη περίπτωση. Αντίθετα στον πυρήνα του κτήματος, η γεωμορφολογία είναι καλύτερη.

    Το παραπάνω θέμα είναι ένας ακόμη λόγος, και διάφοροι άλλοι, φυσικοί και τεχνικοί, που κάποιος πρέπει οπωσδήποτε να αποφύγει να νυχτωθεί στο κτήμα Τατοΐου, ακόμη και όταν γνωρίζει τη διαδρομή στην οποία κινείται.

 

   Το κλίμα στο Τατόι είναι ορεινό - ημιορεινό.

    Όταν ο καιρός είναι βροχερός, ή μετά από βροχερές ημέρες, υπάρχουν πολλές λάσπες στο πλούσιο σε χώμα έδαφος της περιοχής, που απαγορεύουν την πεζοπορία ή στην καλύτερη περίπτωση ταλαιπωρούν αρκετά.

    Ισχύουν και εδώ, και μάλιστα σε μεγάλο βαθμό, οι προφυλάξεις των επισκεπτών από τα ζώα και τα έντομα στην Πάρνηθα.

    Όσον αφορά την πεζοπορία στο κτήμα Τατοΐου, δεν υπάρχουν σημάνσεις μονοπατιών ή διαδρομών, ούτε επίσημες ούτε οι άτυπες των πεζοπόρων, που κάποιος έχει συνηθίσει στην υπόλοιπη Πάρνηθα. Απολύτως καμία.
  

   Για την πεζή επιστροφή στο σημείο στάθμευσης, μετά από κάποια βόλτα, δεν είναι καλή επιλογή ο κεντρικός δρόμος (Τατοΐου), οποιαδήποτε ώρα, είτε καθημερινές είτε αργίες.

   Μέχρι στιγμής, όλοι ανεξαιρέτως οι χάρτες για το Τατόι (και τα google maps), σε ηλεκτρονική ή έντυπη μορφή, έχουν ο καθένας και κάποια λάθη ή σημαντικές παραλήψεις σε μονοπάτια ή ακόμη και σε δρόμους, κυρίως σε σημαντικά σημεία των οδεύσεων, δηλ σε διασταυρώσεις ή διακλαδώσεις. Μπερδεύοντας περισσότερο τον επισκέπτη στο ήδη δαιδαλώδες δίκτυο στο κτήμα. Αυτά αφορούν περισσότερο την περιοχή του πυρήνα, ενώ το δίκτυο στις περιφερειακές περιοχές αποτυπώνεται καλύτερα.

   Στις σημειώσεις (reviews) από χρήστες, σε διάφορα σημεία στα google maps που αφορούν το Τατόι, γίνεται ένα μικρό αλαλούμ, με πληροφορίες που μπορεί να αποπροσανατολίσουν. Φωτο από ένα σημείο τοποθετημένες σε ένα άλλο, απόψεις για ένα μέρος που όμως αφορούν ένα άλλο, ίσως και 1 χλμ μακριά!

   Δεν επιτρέπεται η είσοδος σε, κανένα, κτήριο.

   Η διαδρομή αυτή, είναι καλή και για πολύ μικρής δυσκολίας ορεινό τρέξιμο.

   Το άγγιγμα που άφησαν ο χρόνος και οι άνθρωποι, στο μέρος και στα κτήρια, είναι συναρπαστικό όσο και η φύση του Τατοΐου.

  Τα εικονίδια στον ένθετο χάρτη είναι διαδραστικά. Σε υπολογιστή, τα κάνετε κλικ και εμφανίζονται οι πληροφορίες για το κτήριο ή τον χώρο. Σε κινητά τα πιέζετε κ εμφανίζεται ο τίτλος τους στο κάτω μέρος της οθόνης τον οποίο, ανάλογα τον browser (φυλλομετρητή) ή το app που χρησιμοποιείτε, είτε τον πιέζετε είτε τον σύρετε προς τα πάνω ώστε να εμφανιστούν οι αντίστοιχες πληροφορίες. Διαδραστικό επίσης είναι και το κείμενο περιγραφής της διαδρομής, στην επόμενη ενότητα πιο κάτω. 

  Έτσι κάποιος, οδοιπορώντας, μπορεί να πατά τα εικονίδια στο χάρτη και τους συνδέσμους (links) στο κείμενο, βρίσκοντας επί τόπου πληροφορίες για το σημείο που τον ενδιαφέρει.

 

  Σε κινητά, για το άνοιγμα συνδέσμων τοποθεσιών σημείων κτηρίων τοπονυμίων στο κείμενο, επιλέξτε τον browser (φυλλομετρητή), αντί του Maps app (απλικέσιον χάρτη).

Περιγραφή της διαδρομής

  με κείμενα και εικόνες  

[ 1 ]

Η πύλη "της Λεύκας"

   Η διαδρομή αρχίζει από την πύλη της Λεύκας (Google Maps). Η πύλη είναι πάντα κλειστή (Φεβ 2021), αλλά πλέον στο κτήμα γίνονται διάφορες εργασίες και διαρυθμίσεις άρα θα βελτιωθεί και ο τρόπος εισόδου. Αν είναι ακόμη κλειστή μπείτε στο κτήμα ("νόμιμα") επιλέγοντας ένα από τα δύο κοψίματα στο συρματόπλεγμα αριστερά, γύρω στα 20μ πιο πίσω από τον φωτογράφο στην παραπάνω φωτο. Θα τα δείτε αμέσως, γιατί απο εκεί περνούν όλοι.

   Γενικά οι υπηρεσίες στο Τατόι προσπαθούν να μην υπάρχουν είσοδοι που μπορεί να περάσει ένα αυτοκίνητο, για πολλούς λόγους, αλλά θα μπορούσε η πύλη να είναι ανοιχτή τις ώρες για το κοινό και να στενεύεται το άνοιγμα με κάποια μπάρα, ή να υπάρχει μόνο μπάρα. Προς το παρόν, περνώντας την περίφραξη από αυτά τα άτυπα σημεία, σε βροχερές ημέρες ή τις ημέρες που οι πηγές της περιοχής έχουν περισσότερο νερό, είναι πιθανό να λασπωθείτε αρκετά. Υπόψην αυτό, και όταν συνοδεύετε μικρά παιδιά ή μωρά σε καρότσι.

Παρακάπτοντας λοιπόν, φτάνουμε μέσα από την "πύλη της Λεύκας" και βαδίζουμε στο δρόμο.

[ 2 ]

   Προσπερνάμε τις δυο χαρακτηριστικές κολώνες στα αριστερά μας, τις οποίες θα ξαναδούμε αργότερα. Συνεχίζουμε πάντα ευθεία στην κύρια άσφαλτο.

[ 3 ]

   Στα 1-2λ περίπου, μετά τις κολώνες, βλέπουμε μακρύτερα μια διασταύρωση στην οποία διακρίνουμε και τη γωνία ενός κτηρίου. Εμείς όμως στρίβουμε περί τα 80μ πιο πριν, στο δρομάκι που πάει δεξιά (στο κόκκινο βέλος).

   Λίγο παρακάτω στο δρομάκι, βλέπουμε αριστερά το οινοποιείο (βλ στο χάρτη το σημείο). Συνεχίζουμε γύρω του από δεξιά ακολουθώντας το ίδιο δρομάκι (κόκκινο βέλος), το οποίο στρέφει στην κάτω πλευρά του οινοποιείου και μας κατευθύνει ανατολικά.

   Το δρομάκι, αφού έστριψε αριστερά (ανατολικά), περνά ανάμεσα από μια σειρά από κτήρια για λιγότερο από 100μ. Αριστερά μας, μετά το οινοποιείο είναι συνεχόμενα το εμφιαλωτήριο, στου οποίου την αυλή βλέπουμε παλιά αυτοκίνητα, και μετά η "μάνδρα" με τη γεφυροπλάστιγγα στη γωνία.

Το βουτυροκομείο

   Ενώ δεξιά μας, όπως βαδίζουμε στο δρομάκι, είναι το κτήριο με το φορτηγό του κτήματος, και μετά, το πιο όμορφο από όλα, το βουτυροκομείο.

[ 4 ]

Μετά το βουτυροκομείο θα στρίψουμε δεξιά (κόκκινο βέλος, δηλ νότια), ακολουθώντας τον κανονικό δρόμο.

   Πηγαίνοντας να στρίψουμε, βλέπουμε αριστερά τη γεφυροπλάστιγγα, στη γωνία της "μάνδρας", ενώ πιο πέρα αντίθετα από την κατεύθυνση που θα στρίψουμε, βλέπουμε το "παλιό" βουστάσιο, το οποίο θα ξαναδούμε αργότερα.

   Ακολουθώντας το δρόμο, μετά τη δεξιά στροφή που κάναμε, μετά το βουτυροκομείο βλέπουμε στα δεξιά μας το εστιατόριο και τους κοιτώνες του εποχικού προσωπικού, σε επαφή μεταξύ τους, ενώ στη συνέχεια πιο πέρα είναι το γαλακτοκομείο.

   Στα αριστερά μας βλέπουμε το "νέο" βουστάσιο, με την κάτοψη του σε σχήμα "Π". Ενώ πιο αριστερά από αυτό, από πίσω του σε σχέση με εμάς, είναι το χοιροστάσιο.

   Στη συνέχεια από το "νέο" βουστάσιο, αριστερά μας είναι το "μεγάλο λιβάδι", που βλέπουμε στην παραπάνω φωτο, όπου εικάζεται η θέση του οικισμού της αρχαίας Δεκέλειας. Εμείς συνεχίζουμε το δρόμο στον οποίο βαδίζουμε (το κόκκινο βέλος).

Ο δρόμος που ακολουθούμε, στη συνέχεια διασχίζει μια ευθεία αλέα από κυπαρίσσια

Προχωρώντας στην αλέα, αριστερά μας πίσω από τα δέντρα, βλέπουμε πάλι το μεγάλο λιβάδι

Δεξιά μας, κοντά στο κτήριο με την κεραμοσκεπή, ήταν το ελαιοτριβείο.

[ 5 ]

Φτάνουμε στο τέλος της ευθείας της αλέας. Από την αριστερή στροφή του δρόμου φεύγουν δύο δρομάκια. Εμείς ακολουθούμε το αριστερό που ανηφορίζει (κόκκινο βέλος).

   Ο λόφος που ανεβαίνουμε είναι το Παλαιόκαστρο, όπου βρισκόταν η ακρόπολη (ή το φρούριο) της αρχαίας Δεκέλειας.
   Στην παραπάνω φωτο, το δρομάκι ανηφορίζοντας αρκετά, διασταυρώνεται με ένα άλλο. Διασχίζουμε τη διασταύρωση ευθεία, και συνεχίζουμε στην ίδια κατεύθυνση απέναντι, όπου σε λίγο φτάνουμε στο "οροπέδιο" του λόφου, στο ναό της Αναστάσεως  [ &&2 ]  [ &&3 ]  και στην αρχή της περιοχής των βασιλικών τάφων.

Στο ναό της Αναστάσεως πάμε δεξιά, δηλ δυτικά (κόκκινο βέλος).

   Στα 100μ περίπου, από το ναό της Αναστάσεως, φτάνουμε σε μαυσωλείο  [ &&2 ]  που μοιάζει με εκκλησία. Το μαυσωλείο είναι το μόνο κτήριο στο Τατόι που μπορούμε να μπούμε (Μαρ 2021).
   Περνάμε το μαυσωλείο από τη δεξιά πλευρά (βλ την παραπάνω φωτο, κόκκινο βέλος), πάμε από πίσω, και περιφερόμαστε στην περιοχή των υπόλοιπων τάφων που είναι διάσπαρτοι στο πευκοδάσος. Όταν αποφασίσουμε να συνεχίσουμε τη διαδρομή μας, επιστρέφουμε στην άλλη πλευρά του μαυσωλείου, την αριστερή στη φωτο.

   Στην άλλη πλευρά του μαυσωλείου, τώρα ερχόμενοι προς τα πίσω. Κατευθυνόμαστε στο δρομάκι δεξιά (στο κόκκινο βέλος, βλ φωτο).
   Στη φωτο, το διακεκομμένο βέλος είναι η κατεύθυνση που ήρθαμε πριν, ερχόμενοι από το ναό της Αναστάσεως.

Πιο κοντινή άποψη. Διακρίνεται αριστερά πίσω από τα δέντρα ο ναός της Αναστάσεως, και το δρομάκι δεξιά στο οποίο θα πάμε.

[ 6 ]

Στο δρομάκι, λίγο πιο κάτω, συναντάμε ένα δρόμο και τον ακολουθούμε δεξιά.

   Ο δρόμος κατηφορίζει το λόφο στρέφοντας, για να πάει προς τα βόρεια.

   Μετά από 500μ περίπου, πλησιάζουμε από νότια το "μεγάλο λιβάδι" που είχαμε δεί πριν. Διακρίνοντας μακρύτερα ανάμεσα από τα δέντρα το τετράγωνο κιόσκι (βλ φωτο), στρίβουμε στο μονοπάτι δεξιά (στο κόκκινο βέλος) για να βγούμε κατευθείαν στο λιβάδι.

   Σε μόλις 30-40μ βγαίνουμε στη νότια πλευρά από το μεγάλο λιβάδι, και ακολουθούμε τον εκεί δρόμο προς τα δεξιά (ανατολικά).

[ 7 ]

   Ο δρόμος βγαίνει έξω από το λιβάδι, στον παραπλεύρως δρόμο ο οποίος, πολύ παλιά, πήγαινε στη Χαλκίδα διασχίζοντας το κτήμα Τατοΐου. Ακολουθούμε τον παλιό δρόμο της Χαλκίδας προς τα αριστερά (βόρεια).

   Μετά από περίπου 180-200μ φτάνουμε πάλι σε περιοχή με κτήρια. Αριστερά μας (παραπάνω φωτο) είναι το ιπποστάσιο. Δεξιά, από αυτό, είναι το παλιό βουστάσιο, που είχαμε δει πριν κοιτώντας από τη στροφή στο βουτυροκομείο, εξίσου όμορφα και τα τρία και της ίδιας εποχής. Αισθητική εποχής, που έδινε μια καλύτερη αίσθηση ακόμη και στη βρώμικη καθημερινότητα κάποιων κτηρίων, τόσο σε περαστικούς όσο και σε εργαζόμενους σε αυτά.
 
   Πίσω από το ιπποστάσιο, όπως το βλέπουμε, είναι η καμπάνα του κτήματος  [ &&1]  [ &&2]  και τα πλαίσια πρόσδεσης για την περιποίηση των αλόγων.

   Λεπτομέρεια στην αυλόπορτα στο ιπποστάσιο, σχετική με κάποια στοιχεία της ιστορίας εδώ, οι λεπτές βέργες που προφανώς είχαν προστεθεί για να μικρύνουν τα ανοίγματα της πύλης. Άλλη λεπτομέρεια, οι φανοστάτες της πύλης.

[ 8 ]

   Συνεχίζοντας λίγο ακόμη, στη διασταύρωση στρίβουμε δεξιά (κόκκινο βέλος). Ενώ ο δρόμος ευθεία, είναι αυτός που κατηφορίζαμε αρχικά ερχόμενοι από την πύλη της Λεύκας.

  Στρίβοντας δεξιά, λοιπόν, το κτήριο αριστερά μας είναι το κτήριο Αξιωματικών.

   Στη συνέχεια, δίπλα στο κτήριο Αξιωματικών είναι ο Αστυνομικός Σταθμός (αριστερά, εκτός φωτο), δηλ ο παλαιός Σταθμός Χωροφυλακής. Στη συνέχεια, δίπλα στο σταθμό είναι μια πτέρυγα από τις "νεότερες" εργατοκατοικίες (αριστερά στη φωτο), όπου αρχίζει και η γειτονιά των εργατοκατοικιών του μόνιμου προσωπικού του αγροκτήματος.

   Στο βάθος, το ψηλό κτήριο είναι το αρχικά ξενοδοχείο "Το Τατόιον". Στη διασταύρωση πριν το ξενοδοχείο στρίβουμε αριστερά δηλ βόρεια (κόκκινο βέλος στην παραπάνω φωτο).

 

   Αφού στρίψαμε, στη συνέχεια βλέπουμε τη σειρά των πίσω εργατοκατοικιών, δεξιά και αριστερά, που είναι οι παλαιότερες αν και φαίνονται νεότερες από αυτές που είδαμε πριν. Μια συγκριτική εικόνα που ιστορικά δείχνει τον οικονομικό και κοινωνικό μαρασμό στις τότε εξελίξεις. Στο σημείο αυτό αν κοιτάξουμε προς την πίσω πλευρά του Αστυνομικού Σταθμού, τον οποίο είδαμε πριν από μπροστά, είναι το Χάνι του Λύγδα με εσωτερικές διαστάσεις περίπου 5x10μ. Το χάνι έχει κάθετο προσανατολισμό σε σχέση με τον σταθμό και είναι σε επαφή με το δυτικό άκρο της εκεί πτέρυγας εργατοκατοικιών, είναι ερείπιο και σκεπασμένο από τη βλάστηση (Φεβ 2021). Η προσέγγιση του μάλλον δεν επιτρέπεται, κρίνοντας από κάποιες κορδέλες, και επίσης μάλλον αναστατώνεται ο αστυνομικός σταθμός από τα σκυλιά του.

[ 9 ]

   Αφού στρίψαμε αριστερά και περάσαμε ανάμεσα στα κτήρια εργατοκατοικιών, στη συνέχεια, στο κυπαρίσσι που βλέπουμε ανεβαίνουμε πάνω από το δρόμο, ακολουθώντας το παράλληλο μονοπάτι. Το μονοπάτι είναι παλιός αγροτικός δρόμος. Μερικά μέτρα μετά το κυπαρίσσι, στην πρώτη ελιά που συναντάμε (στο κόκκινο βέλος, βλ φωτο), στρίβει λοξά-αριστερά, πάντα με γενική κατεύθυνση βόρεια.

   Μετά από 40μ βλέπουμε αριστερά μας το Δασονομείο. Αν περίπου στα 40μ βαδίζοντας στο μονοπάτι, μετά το δρόμο που αφήσαμε στις εργατοκατοικίες, δεν δούμε αριστερά μας το Δασονομείο (φωτο), ελέγχουμε το σημείο του στο χάρτη.

Τα κάγκελα που είναι αραδιασμένα στον τοίχο υποθέτω ότι, ίσως, είναι από τον περίβολο του κήπου της βασιλικής έπαυλης, στην οποία θα φτάσουμε αργότερα.

   Το μονοπάτι συνεχίζει. Όταν λήφθηκε η φωτο, ο άνεμος είχε ρίξει ένα μεγάλο σωρό από σπασμένα ελαιόκλαρα. Δεξιά μας, σε άξονα βορρά-νότο, εκτείνεται ο ανατολικός ελαιώνας του κτήματος.

   Στα 150μ, σύνολο από τη διασταύρωση στο ξενοδοχείο, διακρίνουμε λοξά αριστερά μια μεγάλη κεραμοσκεπή από ένα σπίτι [ ενημέρωση 2021, η κεραμοσκεπή κάηκε το καλοκαίρι, αλλά τουλάχιστον θα διακρίνετε το κτήριο ]. Κατευθυνόμαστε προς το δρόμο που πάει εκεί (στο κόκκινο βέλος).

[ 10 ]

   Αυτό είναι το "Διευθυντήριο". Πάμε αριστερά (φωτο) και διασχίζουμε το πλάτωμα κατα μήκος της νότιας πρόσοψης του κτηρίου. Σε αυτή την αυλή βλέπουμε και τις χαρακτηριστικές φυτοδόχες, άλλες μικρές μαρμάρινες, και άλλες μεγάλες από βαμμένο μέταλλο (χυτοσίδηρος;). 

 

   Το εντυπωσιακό στις μεταλλικές φυτοδόχες είναι η πλήρης διατήρηση του στρώματος της μπογιάς, δημιουργώντας την εντύπωση ότι είναι πορσελάνινες ή κεραμικές, παρά τη μακρόχρονη έκθεση τους σε εξωτερικό περιβάλλον από τον 19ο αιώνα [ ενημέρωση Μαρ 2021, οι μεταλλικές φυτοδόχες μεταφέρθηκαν για συντήρηση ]. Οι φυτοδόχες, που είχαν έρθει εδώ από τη βασιλική έπαυλη, είναι και μια ένδειξη ότι σταδιακά μπαίνουμε στην ανακτορική περιοχή του κτήματος.

   Στην άλλη άκρη του κτηρίου, στη γωνία με τη δυτική πλευρά, συνεχίζουμε λίγο ακόμη και στρίβουμε στο μονοπάτι προς τα κάτω (νότια).

Σε λίγο βγαίνουμε σε δρόμο και πάμε δεξιά (δυτικά).

    Ο δρόμος αμέσως μας φέρνει μπροστά από το φυλάκιο της φρουράς, της εισόδου στον περίβολο της βασιλικής έπαυλης. Ακολουθούμε το δρόμο που περνάει ανάμεσα από τις κολώνες-παραστάτες (φωτο). Είναι αυτές που είχαμε προσπεράσει στην αρχή, ερχόμενοι αντίθετα από την πύλη της Λεύκας (η οποία είναι στην κατεύθυνση του γκρι βέλους).

[ 11 ]

    Ανηφορίζοντας το δρόμο, για 500μ περίπου, το πρώτο κτήριο που συναντάμε είναι η βασιλική έπαυλη, ή τα θερινά ανάκτορα, ή το παλάτι, ανάλογα τι θέλει να πει κάποιος ή ανάλογα τη χρονική περίοδο στην οποία αναφέρεται.

    Ο δρόμος που ακολουθούμε θα περάσει μπροστά από την κεντρική θύρα του παλατιού. Εμείς όμως δεν συνεχίζουμε το δρόμο για να περάσουμε αυτή την πλευρά του κτηρίου αλλά, στην πρώτη γωνία του που συναντάμε, του κτηρίου, στρίβουμε αριστερά (κόκκινο βέλος, βλ φωτο) κάτω από τα παράθυρα του γραφείου του βασιλιά, για να περιέλθουμε τη νότια πλευρά. Η νότια πλευρά λανθασμένα εκλαμβάνεται από τους περιπατητές ως η κυρίως, όμως είναι η πίσω πρόσοψη, δηλ ο πιο προσωπικός χώρος τον κατοίκων στο κτήριο.

    Αρχικά βαδίζοντας στη νότια πλευρά, έχουμε αριστερά μας κάποια σύγχρονα οικήματα (μάλλον αποθήκευσης) και ένα της αστυνομίας, ενώ δεξιά μας είναι το κτήριο του ανακτόρου, και διακρίνουμε μέσα από το συρματόπλεγμα στον κήπο-αυλή το άγαλμα του Κοζάκου Κυνηγού.

    Οι άμαξες καταφθάνουν η μια πίσω από την άλλη, στην αλέα πίσω από το παλάτι, για να κατέβουν οι υψηλοί προσκεκλημένοι. Οι υπηρέτες, ντυμένοι με τις επίσημες στολές, τρέχουν να προφτάσουν καθοδηγώντας τους αμαξάδες όσο οι βασιλικοί οικοδεσπότες υποδέχονται τους καλεσμένους. Οι άμαξες πρέπει να ξεκινούν χωρίς καθυστέρηση προς το χώρο στάθμευσης για να πλησιάζουν οι επόμενες. Οι πολυέλαιοι φωτίζουν τις κουρτίνες στα παράθυρα. Η δρύινη πόρτα του ισογείου είναι μόνιμα ανοιχτή, το χαλί στρωμένο μέχρι έξω, και η μουσική του πιάνου φτάνει πέρα από την αλέα και σκορπίζεται στο δάσος. Οι μυρωδιές από το κτήριο του μαγειρείου μαρτυρούν ευωδιές ψητού, λαχανικών για χορτοφάγους, σοκολάτας, κέικ. Οι φρουροί έχουν αποτραβηχτεί στους απώτερους ίσκιους, προσπαθώντας να μην κάνουν αισθητή την παρουσία τους μια τέτοια ημέρα. Τα πιτσιρίκια τρέχουν στον κήπο μαζί με τις κοπέλες που φωνάζουν με ενθουσιασμό, πότε να δουν εδώ, πότε να πάνε προς τα εκεί.

    Ο χρόνος πέρασε.

    Ουδείς μαζεύει πια τα φύλλα που σέρνονται από τον άνεμο. Φύτρωσαν καινούρια δέντρα παντού, ρίζες βγαίνουν από τους λιθόχτιστους δόμους. Οι μαρμάρινες ανθοδόχες, άλλες με σκέτο χώμα, άλλες γυρισμένες στο πλάι. Μερικά σκαλοπάτια στον κήπο έχουν υποχωρήσει. Το κτίριο είναι ζωσμένο με άχαρο συρματόπλεγμα και σκουριασμένους πασσάλους. Ο Κοζάκος Κυνηγός παγωμένος στο χρόνο κοιτάζει τον ουρανό που αλλάζει χρώματα με τις εποχές, όπως γύρω του τα παλιά κλαδιά μαζί με τα καινούργια τα απρόσκλητα, πότε γεμίζουν φύλλα την άνοιξη και πότε μένουν άδεια το φθινόπωρο σαν υψωμένα δάχτυλα μιας άναρχης δέησης.

Savvas Hiker  Φεβ 2019

   Στην παραπάνω φωτο, χαμηλότερα από την ηλιόλουστη νότια πλευρά, κατεβαίνοντας τις σκάλες, είναι μια μισοκρυμμένη κόγχη που αξίζει να δούμε, όπως και τον γύρω χώρο, και νοτιότερα είναι η πισίνα.
Από την πισίνα, ακόμη πιο νότια, και πιο χαμηλά ένα ακόμη επίπεδο, είναι ο κήπος της έπαυλης.

   Ανεβαίνουμε και επιστρέφουμε πάλι στη νότια πλευρά του κτηρίου και στο άγαλμα του Κοζάκου. Στη φωτο, στο βάθος (δυτικά) είναι το ξεχωριστό κτήριο των μαγειρείων, και δεξιά η δυτική γωνία της έπαυλης στην οποία στρίβουμε δεξιά και βγαίνουμε πάλι στο δρόμο που είχαμε έρθει. Στο δρόμο συνεχίζουμε την πορεία μας στην ίδια κατεύθυνση που είχαμε πριν τον αφήσουμε, δηλ τον παίρνουμε αριστερά (δυτικά).

   Στα 50μ φτάνουμε σε διασταύρωση. Στην περίπου περιοχή στα δεξιά μας ήταν το πρώτο Ανάκτορο και λίγο πιο πέρα το παρεκκλήσι του Προφήτη Ηλία. Εμείς, συνεχίζοντας στην ίδια κατεύθυνση με την οποία ήρθαμε, από τη διασταύρωση κατευθυνόμαστε απέναντι (κόκκινο βέλος, βλ φωτο), στο Υπασπιστήριο, το κτήριο που διακρίνουμε λίγο αριστερά πίσω από τα δέντρα.

Προς το Υπασπιστήριο  (Φεβ 2021)

 

[ 12 ]

   Φτάνοντας στο υπασπιστήριο ανεβαίνουμε δεξιά τα σκαλοπάτια (βόρεια) προς το διπλανό κτήριο του προσωπικού, και περνάμε από μπροστά του.

   Μπροστά από το "κτήριο του προσωπικού", συνεχίζουμε στην άλλη γωνία του, και ανεβαίνουμε το μονοπάτι (στο κόκκινο βέλος, βλ φωτο). Το μονοπάτι αυτό είναι πολύ σύντομο και, ανάλογα την εποχή και την επισκεψιμότητα, μπορεί λόγω του χορταριάσματος να είμαστε πάνω του και όμως να μη το βλέπουμε.

   Το μονοπάτι, μετά από μόλις μερικά μέτρα, μας ανεβάζει σε ένα μικρό πλάτωμα από το οποίο φεύγουν διάφορες οδεύσεις. Κρατάμε στη μνήμη μας αυτό το πλάτωμα, και κατευθυνόμαστε δεξιά (βόρεια) για το κτήριο Τηλεπικοινωνιών (ή "Τηλεγραφείο").

  Περνάμε από τη δεξιά πλευρά (ανατολική, κόκκινο βέλος στη φωτο) του κτηρίου τηλεπικοινωνιών, και συνεχίζουμε από πίσω. Ενώ από κάτω, δηλ χαμηλότερα, ήταν η πίσω πλευρά του πρώτου Ανακτόρου που ανέφερα πριν.

 

   Σε μερικά μέτρα φτάνουμε στην "οικία Στουρμ"

   Από την "οικία Στουρμ" επιστρέφουμε πίσω από τα ίδια, δηλ στο "Τηλεπικοινωνιών", και μετά μέχρι το πλάτωμα από το οποίο είχαμε έρθει. Στη φωτο (παραπάνω) του πλατώματος, επιστρέφοντας, το μπλε βέλος προς τα αριστερά δείχνει το σύντομο μονοπάτι από το κτήριο του προσωπικού που είχαμε ανέβει. Το άλλο μπλε βέλος, ευθεία, είναι η κατεύθυνση προς την παρακείμενη κατοικία του Φροντιστή.
   Εμείς στρίβουμε δεξιά (δυτικά), κόκκινο βέλος, και ανεβαίνουμε τα σκαλάκια.

[ 13 ]

   Τα σκαλάκια, μας βγάζουν αμέσως σε ένα δρόμο ψηλότερα, στον οποίο βαδίζουμε ευθεία όπως βγήκαμε σε αυτόν (δηλ δυτικά) και περνάμε μπροστά από τα "Γκαράζ".

   Στα 150μ περίπου μετά τα "Γκαράζ" βλέπουμε μια μπάρα οχημάτων (στην παραπάνω φωτο διακρίνεται στο βάθος) που κόβει την πρόσβαση από το δημόσιο δρόμο. Μετά την μπάρα, αριστερά στο δρόμο περί τα 50μ, είναι πηγή με κρήνη. Εμείς όμως ερχόμενοι από τα γκαράζ, γύρω στα 40μ πριν την μπάρα στρίβουμε στο δρομάκι που φεύγει αριστερά (κόκκινο βέλος) και κατηφορίζουμε.

   Μετά από 50-60μ κατηφορίζοντας στο δρομάκι, στρίβουμε στον φαρδύ χωματόδρομο δεξιά (κόκκινο βέλος, νότια) που ίσως είναι και τμήμα αντιπυρικής ζώνης.

   Ο χωματόδρομος στην αρχή ανηφορίζει λίγο, και μετά κατηφορίζει έντονα (προτιμήστε τις άκρες του για αποφυγή γλιστρημάτων), καταλήγοντας σε έναν άλλο δρόμο χαμηλότερα.

  Στο τέλος της κατηφόρας, παίρνουμε τον δρόμο προς τα δεξιά (δυτικά).

   Παρακάτω, όπου είναι και μια χαρακτηριστική στήλη από τούβλα, ίσως στήριγμα κάποιας παλιάς μπάρας ή αλυσίδας, συνεχίζουμε όπως πάει ο δρόμος.

[ 14 ]

   Λίγο παρακάτω, όπου βλέπουμε μακρύτερα ένα χώρο με κούνιες, στρίβουμε στο δρόμο που φεύγει αριστερά (ανατολικά, βλ φωτο, κόκκινο βέλος).

   Στα 100μ φτάνουμε στην "οικία του Αρχικηπουρού" (στη φωτο το ψηλό κτήριο στο βάθος), στη συνέχεια το χαμηλότερο οίκημα νομίζω ότι ήταν "του Δασοφύλακα", και συνεχίζουμε (κόκκινο βέλος).

[ 15 ]

   Σε ακόμη 100μ, μετά το σπίτι του Αρχικηπουρού, φτάνουμε σε διακλάδωση όπου διακρίνουμε μέσα από τα δέντρα το γαλάζιο φυλάκιο, και την πύλη της Λεύκας λοξά δεξιά, από όπου ξεκινήσαμε τη βόλτα μας.

   Εδώ βγαίνουμε από οποιοδήποτε από τα δύο κοψίματα στην περίφραξη (Φεβ 2021), από τα οποία είχαμε μπει στην αρχή.


   Ελπίζουμε να περάσατε καλά, όπως και εμείς, και να περιεργάζεστε, και να γεύεστε, τις ατέλειωτες ομορφιές και γωνιές της πατρίδας μας.

____________

   Βλ στα "Χρήσιμα" την πρόβλεψη και την κατάσταση του καιρού, από κάμερες και σταθμούς σχετικούς με την περιοχή της διαδρομής.

   Οι κανόνες στον Εθνικό Δρυμό Πάρνηθας

   Πληροφοριακό υλικό για το Τατόι:

      Τατόι, Κτήρια & Εγκαταστάσεις

      Τατόι, Ιστορική Αναδρομή

      [φωτο]  Ταφικό συγκρότημα  &  Ενότητα κτηρίων παραγωγής

      [φωτο]  Έπαυλη  &  Κτήρια διοικητικής υποστήριξης (Α')

      [φωτο]  Έπαυλη  &  Κτήρια διοικητικής υποστήριξης (Β')

 

   Άρθρα στο μπλογκ με ετικέτα Τατόι

Savvas Hiker, Παρνηθα, Parnitha, πεζοπορια, hiking, Τατοι, Tatoi, ιστορια, πολιτικη, δασος, αναδρομη, διαδρομη, διαδρομες, βολτα, πορεια, φυση, κτηρια, κτιρια, προσωπα, βασιλεις, βασιλιας, βασιλευς, μεγαλειοτατος, υψηλοτατος, βασιλιαδες, βασιλισσα, μεγαλειοτατη, υψηλοτατη, βασιλισσες, πριγκηπας, πριγκηπες, βασιλοπουλες, Κωστας Σταματοπουλος, Σταματοπουλος, ιστορικος