Ανάρτηση 15 Φεβ 2016 Ενημέρωση Δεκ 2020
Savvas Hiker
Το μονοπάτι στα καμένα ήταν απλά εξαφανισμένο. Κοιτάζοντας για κούκο ή άλλα σημάδια, που πιθανόν κάποιος να είχε συνεισφέρει στη συλλογική μας παρουσία στο βουνό, απλωθήκαμε σαν χτένα πατώντας στους κοφτερούς ασβεστόλιθους, πηδώντας τα αναρίθμητα παλούκια και αγκαθωτά πλέγματα που κάποτε ήταν ένα μαγικό δάσος.
Ο ήχος του κινητού ανακατεύτηκε με το θόρυβο από το ξεροβόρι. Η μητέρα του μικρότερου της παρέας τον έπαιρνε τηλέφωνο. Ήταν ανήσυχη. "Ακούσαμε οτι βρέθηκαν λύκοι στην Πάρνηθα, έχω τρομάξει, μπορεί να βάλω και τα κλάματα, ανησυχώ!".
Αναφερόταν στην ανακοίνωση της ΜΚΟ "Καλλιστώ" που έγινε τέλη του 2015 μετά από αρκετούς μήνες εγκατάστασης καμερών παρακολούθησης με πρόσκληση του Δασαρχείου.
Όσον αφορά την επανεμφάνιση του λύκου στην Πάρνηθα, γενικότερα οι ενδείξεις ήταν αρκετές τα τελευταία χρόνια. Δική μου φωτο από τις αρχές του 2015:
Μια άλλη μέρα θυμάμαι (21 Φεβ 2016) νυχτωθήκαμε με πανσέληνο στο "πρώτο τέταρτο" μετά την ανατολή της. Η πανσέληνος ήθελε ακόμη 3 ημέρες για να γεμίσει εντελώς. Για κανα πεντάλεπτο ακούγαμε χορωδία, χαρούμενη θα την έλεγα εγώ, από αγέλη λύκων διαφόρων ηλικιών, περίπου από την κατεύθυνση Ρουμάνι - Πλατύ Βουνό, ίσως από λίγο δυτικότερα. Βρήκα μάλιστα αυτό το άρθρο που στο ύφος ταιριάζει ακριβώς στο συγκεκριμένο περιστατικό (η δε χορωδία που ακούγαμε ήταν ίδια με το ηχητικό "A Chorus Howl"). Προσέξτε τις φωνές, τις πιο νεαρές, που ακούγονται σαν να σιγοντάρουν πίσω από τις βασικές.
Πιθανόν με τόσο γεμάτο φεγγάρι δεν κυνηγούν αλλά το ρίχνουν στο... "τραγούδι", δεν ξέρω δικές μου θεωρίες λέω. Συν ότι Ιανουάριο έως Μάρτιο είναι και η περίοδος ζευγαρώματος.
Πριν αναφέρω τα σχετικά άρθρα που βρήκα για την επανεμφάνιση των λύκων στην Πάρνηθα, να προσθέσω όσα γνωρίζω για τους λύκους, από δικές μου παρατηρήσεις και ακούσματα από παλαιότερους.
Ο λύκος είναι ένα αγρίμι όπως όλα. Είναι σχετικά μικρόσωμος και "αλαφροϊσκιωτος", δλδ φοβιτσιάρης όπως όλα τα αγρίμια, καμία σχέση με τη λαϊκή φαντασία και τις ταινίες. Κινείται πάντα σε αγέλες, μόνο έτσι αντλεί τη δύναμη του και είναι υπολογίσιμος. Μεμονωμένοι λύκοι περιφέρονται σε ειδικές περιπτώσεις και αποτελούν κίνδυνο μόνο στην περίπτωση που έχουν λύσσα, ή τρέλα, ή δεν ξέρω τι, όπως όλα τα έμβια, όπως και οι άνθρωποι.
Η λύσσα είναι από τους λίγους πραγματικούς παράγοντες κινδύνου επιθέσεων στον άνθρωπο, που μπορεί να προέλθει και από μια αλεπού. Ναι την κοινή αλεπουδίτσα, αλλά ως κοινωνία έχουμε "εκπαιδευτεί" να έχουμε το νου μας στον καημένο τον λύκο.
Ο λύκος, σαν σαρκοφάγο, τρώει σχεδόν τα πάντα. Δηλαδή μπορεί να είναι και πτωματοφάγος. Το βασικό του πρόβλημα, στη σχέση του με τους ανθρώπους, αρχίζει από όταν δεν μπορεί να βρεί τροφή για μεγάλο διάστημα, όπως σε περιόδους χιονοκάλυψης για πολλές εβδομάδες. Τότε επιτίθεται σε οικόσιτα ζώα και μαντριά, πολύ σπάνια έως ποτέ σε ανθρώπους, και όσον αφορά το τελευταίο, μάλλον ποτέ σε περιοχές όπως η Ελλάδα. Από εκεί και μετά, ξεκινούν οι θρύλοι και οι μύθοι για τον "τρομερό" λύκο.
Ερώτηση. Πόσες φορές σας έχουν επιτεθεί αγριεμένα σκυλιά περνώντας πεζοί από κάποιο χωριό, ή κάπου αλλού γενικότερα; Υποθέτω, πολλές.
Είχα δεχτεί μια επίθεση από αγέλη σκύλων από παρακείμενα σπίτια, μόλις 2 χρόνια πριν, περνώντας μέρα μεσημέρι από ένα χωριό της περιοχής της Πάρνηθας, ευτυχώς χωρίς φυσική επαφή και ακόμη θυμάμαι το θυμό και την οργή μου για το όλο περιστατικό. Θες κύριε να προστατευθείς; Βάλε και λιοντάρια στο χώρο σου αν θες. Με ποιο δικαίωμα όμως αμολάς τα ανεκπαίδευτα ζώα σου έξω από την περίφραξη;
Μιλώντας για μύθους που οικοδομούν σημεία και τέρατα να πούμε και για μύθους που, αντίθετα, ωραιοποιούν ή αποκρύπτουν κινδύνους. Ο λύκος είναι τελευταίος στη λίστα του φόβου μου, μάλιστα, πιθανόν και να με διασκεδάζει η ιδέα να βρω κανα ξεμοναχιασμένο λυκάκι να του κάνω χαρούλες. Φοβάμαι περισσότερο τα μεγάλα φυτοφάγα ζώα.
Τα φυτοφάγα βόσκουν μέσα σε έναν διαρκή φόβο για τα πάντα. Για αυτό, αν είσαι απρόσεκτος και εμφανιστείς μπροστά τους απροειδοποίητα διατρέχεις άμεσο κίνδυνο σοβαρής επίθεσης στην προσπάθεια τους είτε να διαφύγουν είτε να αμυνθούν απέναντι σε λαιστρυγόνες και κύκλωπες. Πχ αν ψάξετε στην ειδησεογραφία θα βρείτε για έναν κτηνοτρόφο στη Λάρισα που απεβίωσε από επίθεση αγριόχοιρου το 2013, και άλλα τέτοια περιστατικά.
Ο λύκος είναι ένα αγρίμι όπως όλα. Είναι σχετικά μικρόσωμος και "αλαφροϊσκιωτος", δλδ φοβιτσιάρης όπως όλα τα αγρίμια, καμία σχέση με τη λαϊκή φαντασία και τις ταινίες. Κινείται πάντα σε αγέλες, μόνο έτσι αντλεί τη δύναμη του και είναι υπολογίσιμος. Μεμονωμένοι λύκοι περιφέρονται σε ειδικές περιπτώσεις και αποτελούν κίνδυνο μόνο στην περίπτωση που έχουν λύσσα, ή τρέλα, ή δεν ξέρω τι, όπως όλα τα έμβια, όπως και οι άνθρωποι.
Η λύσσα είναι από τους λίγους πραγματικούς παράγοντες κινδύνου επιθέσεων στον άνθρωπο, που μπορεί να προέλθει και από μια αλεπού. Ναι την κοινή αλεπουδίτσα, αλλά ως κοινωνία έχουμε "εκπαιδευτεί" να έχουμε το νου μας στον καημένο τον λύκο.
Ο λύκος, σαν σαρκοφάγο, τρώει σχεδόν τα πάντα. Δηλαδή μπορεί να είναι και πτωματοφάγος. Το βασικό του πρόβλημα, στη σχέση του με τους ανθρώπους, αρχίζει από όταν δεν μπορεί να βρεί τροφή για μεγάλο διάστημα, όπως σε περιόδους χιονοκάλυψης για πολλές εβδομάδες. Τότε επιτίθεται σε οικόσιτα ζώα και μαντριά, πολύ σπάνια έως ποτέ σε ανθρώπους, και όσον αφορά το τελευταίο, μάλλον ποτέ σε περιοχές όπως η Ελλάδα. Από εκεί και μετά, ξεκινούν οι θρύλοι και οι μύθοι για τον "τρομερό" λύκο.
Ερώτηση. Πόσες φορές σας έχουν επιτεθεί αγριεμένα σκυλιά περνώντας πεζοί από κάποιο χωριό, ή κάπου αλλού γενικότερα; Υποθέτω, πολλές.
Είχα δεχτεί μια επίθεση από αγέλη σκύλων από παρακείμενα σπίτια, μόλις 2 χρόνια πριν, περνώντας μέρα μεσημέρι από ένα χωριό της περιοχής της Πάρνηθας, ευτυχώς χωρίς φυσική επαφή και ακόμη θυμάμαι το θυμό και την οργή μου για το όλο περιστατικό. Θες κύριε να προστατευθείς; Βάλε και λιοντάρια στο χώρο σου αν θες. Με ποιο δικαίωμα όμως αμολάς τα ανεκπαίδευτα ζώα σου έξω από την περίφραξη;
Ο λύκος, αντίθετα, δεν έχει καμία σχέση με τέτοια επιθετικότητα. Και όμως, ουδέποτε υπήρξε νόμος εδώ ή στην Ευρώπη που να καλεί σε θανάτωση όποιου "αμολητού" σκύλου βρίσκεται έξω από τον χώρο του ή το οικόπεδο στο οποίο θα έπρεπε να είναι περιορισμένος, όπως γινόταν για αιώνες με τους λύκους. Απλά ο λύκος αποτελούσε κίνδυνο για την περιουσία των κτηνοτρόφων, και ακόμη αποτελεί, όπως και απειλή για τις διατροφικές πηγές των παλαιότερων κοινωνιών, με αποτέλεσμα να ξεκινήσουν οι διωγμοί και σε "θεσμικό" επίπεδο.
Ο καημένος ο λύκος, λοιπόν, που δεν προλαβαίνεις να δεις τον ίσκιο του και εξαφανίζεται τρέχοντας, ο λύκος που κυνηγάει μόνο βράδυ και αν είναι δυνατόν στην πιο ερημική και απομακρυσμένη περιοχή που μπορεί να βρεί, έχει γίνει ένας τεράστιος λαϊκός μύθος που τροφοδοτείται από τους πάντες. Όποιος θέλει εύκολο και ανυπεράσπιστο... φόβητρο, για να το επιδείξει στη διήγηση του, στο μυθιστόρημα του, στη χολιγουντιανή του ταινία, οικοδομεί επάνω στον λύκο.
Μιλώντας για μύθους που οικοδομούν σημεία και τέρατα να πούμε και για μύθους που, αντίθετα, ωραιοποιούν ή αποκρύπτουν κινδύνους. Ο λύκος είναι τελευταίος στη λίστα του φόβου μου, μάλιστα, πιθανόν και να με διασκεδάζει η ιδέα να βρω κανα ξεμοναχιασμένο λυκάκι να του κάνω χαρούλες. Φοβάμαι περισσότερο τα μεγάλα φυτοφάγα ζώα.
Τα φυτοφάγα βόσκουν μέσα σε έναν διαρκή φόβο για τα πάντα. Για αυτό, αν είσαι απρόσεκτος και εμφανιστείς μπροστά τους απροειδοποίητα διατρέχεις άμεσο κίνδυνο σοβαρής επίθεσης στην προσπάθεια τους είτε να διαφύγουν είτε να αμυνθούν απέναντι σε λαιστρυγόνες και κύκλωπες. Πχ αν ψάξετε στην ειδησεογραφία θα βρείτε για έναν κτηνοτρόφο στη Λάρισα που απεβίωσε από επίθεση αγριόχοιρου το 2013, και άλλα τέτοια περιστατικά.
Με την ευκαιρία φιλολογώντας, να θυμηθούμε κάποια τοπονύμια της Πάρνηθας που κατα πάσα πιθανότητα κάποτε ήταν κυριολεκτικές ονομασίες. Πχ τη Σκίπιζα ("Αετοφωλιά"), αλλά και τη Λυκοποριά.
Πάντως, στις μέρες μας, η Λυκοποριά είναι μάλλον δύσκολο να γίνει πάλι δίαυλος διέλευσης λύκων γιατί διακόπτεται στον αυχένα από τον άσφαλτο των εγκαταστάσεων, όπου υπάρχει και η παρακείμενη πύλη με τη σχετική δραστηριότητα.
Πάντως, στις μέρες μας, η Λυκοποριά είναι μάλλον δύσκολο να γίνει πάλι δίαυλος διέλευσης λύκων γιατί διακόπτεται στον αυχένα από τον άσφαλτο των εγκαταστάσεων, όπου υπάρχει και η παρακείμενη πύλη με τη σχετική δραστηριότητα.
Κάποια στοιχεία που πρέπει να έχουμε υπόψη
Περίοδος ζευγαρώματος του λύκου, Ιανουάριο μέχρι Μάρτιο.
Περίοδος κυοφορίας του λύκου, 63 ημέρες στο διάστημα από Απρίλιο έως Μάϊο.
Περίοδος θηλασμού έως 4 μήνες, δηλαδή μέχρι το πολύ τα τέλη του καλοκαιριού.
Σημαντικό. Για εγκατάσταση της φωλιάς χρειάζεται δασωμένες ημιορεινές ή ορεινές περιοχές, και, με ύπαρξη μόνιμης πηγής νερού. Όμως δεν αποκλείεται να τον δει κανείς και σε ασκεπείς περιοχές, πχ στα καμένα της Πάρνηθας, γιατί καλύπτει τεράστιες διαδρομές καθημερινά γύρω στα 40-50χλμ, που φτάνουν και τα 90χλμ σε περιπτώσεις μετακίνησης.
Επίσης, ο λαός λέει "ο λύκος δεν τρώει στη μονιά του", δηλαδή θέλει να πει, "ο λύκος δεν κυνηγάει κοντά στη φωλιά του".
Ο λύκος περιφέρεται κυρίως τις νυχτερινές ώρες, και, αποφεύγει συστηματικά την ανθρώπινη παρουσία, αλλά και γενικά περιοχές ή σημεία με διελεύσεις, φώτα, ή θόρυβο.
Ο λύκος δεν επιτίθεται από θέση ενέδρας, πχ περιμένοντας πίσω από ένα θάμνο στο μονοπάτι, αλλά πάντα κινούμενος, από βολικές για αυτόν κατευθύνσεις αφού πρώτα έχει παρατηρήσει αρκετά το υποψήφιο "θύμα". Εξαίρεση στον κανόνα, όπως με όλα τα αγρίμια, είναι αν θεωρήσει οτι απειλείται άμεσα κάποιο μικρό της αγέλης και περισσότερο στις "ειδικές" περιόδους (βλ. παραπάνω).
Ο πληθυσμός του λύκου δεν αυξάνεται υπέρμετρα σε μια περιοχή, αλλά αυτοελέγχεται με φυσικό τρόπο, σε αντίθεση με τον πληθυσμό των φυτοφάγων.
Ο κίνδυνος για τα κατοικίδια ζώα, πχ τα σκυλιά που έχουμε μαζί μας, δεν είναι μεγαλύτερος από τον κίνδυνο που ήδη διατρέχουν απέναντι σε αδέσποτα ζώα που συναντάμε, πχ άλλα σκυλιά. Πάντως, το θέμα αυτό είναι κάπως περιπλεγμένο. Οι μεν κυνηγοί και οι πεζοπόροι που έχουν μαζί τον σκύλο τους ανησυχούν, έχοντας μέχρι τώρα συνηθίσει σε ένα άλλο "φυσικό καθεστώς" ελευθερίας, οι δε οικολόγοι και σχετικές οργανώσεις ενώ καθυσηχάζουν στο θέμα αυτό, όμως παρόλαυτα, αναφέρουν και μέτρα προστασίας με ειδικά γιλέκα κλπ.
Ειδικότερα όμως σε προστατευόμενα περιβάλλοντα, όπως για παράδειγμα ο Δρυμός της Πάρνηθας, πρέπει πάντα να υπενθυμίζεται ότι απαγορεύονται οι επισκέψεις συνοδεύοντας κατοικίδια, τόσο για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος -στο οποίο ανήκουν και οι λύκοι- από επιμολύνσεις και άλλα θέματα, όσο και για την προστασία των ίδιων των κατοικίδιων απέναντι σε ένα περιβάλλον για το οποίο δεν είναι προσαρμοσμένα.
Τέλος, με την ευκαιρία που έγινε μια αναστάστωση με την ανακοίνωση για τους λύκους, να πω ότι τα προβλήματα της Πάρνηθας, και τα δικά μας, είναι άλλα. Για το περιβάλλον της ταλαίπωρης Πάρνηθας, λοιπόν, παραμένουν δύο σημαντικά θέματα όπως τα βλέπω ορειβατώντας σε όλο τον ορεινό όγκο. Η φαινόμενη, χρόνια πλέον, κωλυσιέργεια στον έλεγχο του πληθυσμού των φυτοφάγων που εμποδίζει την αναγέννηση του δάσους, κυρίως των αγριόχοιρων, αλλά παραδόξως όλοι ασχολούνται με το τι και αν καταστρέφεται από τα ελάφια, και τα μέτρα που δεν βλέπω, ακριβώς για τη δραστική αναγέννηση του δάσους της ελάτης.
Ένα δάσος ελάτης δεν εξαπλώνεται όπως η λοιπή βλάστηση. Το νέο έλατο για να αναπτυχθεί, εκτός από νερό και προστασία, χρειάζεται τον ίσκιο από ένα άλλο έλατο ή από ένα κέδρο, για αυτό και το δάσος της ελάτης εξαπλώνεται "έρποντας", και είναι μια αργή ανάπτυξη, σε αντίθεση με τα πεύκα που ξεπηδούν ταυτόχρονα σε όλη την έκταση μιας περιοχής. Απορώ λοιπόν με ποιο σκεπτικό γίνονται οι ομαδικές δεντροφυτεύσεις ελάτης σε διάφορες ανοικτές εκτάσεις στα καμένα, έτσι στο ξεκάρφωτο. Τις οίδε.
Τα κορμοδέματα που είχαν μπει μετά τη φωτιά σαπίζουν πλέον, και με το ρυθμό αυτό, δεν είναι μακριά η εποχή που τα νερά θα αρχίσουν να διαβρώνουν ακόμη περισσότερο το έδαφος στο οποίο το ελατόδασος (μας κρατάει μούτρα μάλλον) δεν λέει να εμφανιστεί.
Από τη σχετική αθρογραφία και ειδησεογραφία
callisto.gr - Επανεμφάνιση του λύκου στον Εθνικό Δρυμό της Πάρνηθας μετά από 50 χρόνια
alphafreepress.gr - Επανεμφάνιση του λύκου στον Εθνικό Δρυμό της Πάρνηθας μετά από 50 χρόνια (μαζί με μια γενικότερη θεώρηση)
___
Βλέπε στο blog, ετικέτα άρθρων Λύκοι
Ego proxtes eida ena agriogourouno ston dromo apo mola pros loimiko kai fovithika para poli.Poli oraio blog!
ReplyDeleteΝαι, τώρα με τις ζέστες βγαίνουν περισσότερο στα ανοιχτά μέρη, το καλό στην ειδική αυτή περίπτωση είναι οτι τα αγριογούρουνα δεν ξαφνιάζονται υπερβολικά (που είναι η επικίνδυνη περίπτωση), ειδικά άμα είναι ημέρα με διελεύσεις όπου ακούν συνέχεια κάποιους θορύβους, αλλά θέλει πάντα προσοχή.
DeleteΣυνάντησα κ εγώ ένα τις προάλλες, που δεν είχα δει, και με τρόμαξε επίσης, αλλά ήδη έφευγε.
Αν δεν το έχεις δει ήδη, το σχετικό άρθρο για τις προφυλάξεις.
Ευχαριστώ :-)