23 Ιουν 2015 Ανανέωση Απρίλιος 2023
Savvas Hiker
► Η Πάρνηθα έχει πλέον υπερπληθυσμό ελαφιών. Γνωστό αυτό. Λίγα χρόνια πριν υπολόγιζαν κάτι εκρηκτικούς ρυθμούς ανάπτυξης, και τώρα, είμαστε στο σημείο που το βλέπουμε στην πράξη. [ update ο πληθυσμός των ελαφιών, κρίνοντας μόνο εξ'όψεως, από το 2018 άρχισε σταδιακά να μειώνεται σημαντικά. ]
► Εκείνο που δεν είναι ευρέως γνωστό, είναι ο επίσης αυξανόμενος υπερπληθυσμός αγριόχοιρων. [ update κρίνοντας εμπειρικά, από το 2019 περίπου έχει σταματήσει η αύξηση στον πληθυσμό των αγρόχοιρων, και ίσως υπάρχει και κάποια τάση μείωσης του ]. Έχουν ανασκάψει τα πάντα. Σε βαθμό που τα μη σημασμένα μονοπάτια, άρα μη ακολουθούμενα συχνά από τους ευκαιριακούς επισκέπτες της Πάρνηθας που είναι η πλειοψηφία στο βουνό, διακόπτονται σε πολλά σημεία από τα σκαψίματα αφού δεν πατιούνται συχνά ώστε να συντηρούνται. Ευτυχώς οι αγριόχοιροι σκάβουν συνήθως στο πάνω πρανές, και κάποιες φορές στην επιφάνεια του μονοπατιού, και έτσι δεν επηρεάζεται σημαντικά το ανάγλυφο της χάραξης, αλλά μερικές φορές, σε σημεία που διέρχεται από ξέφωτα το μονοπάτι χάνεται τελείως.
Όσον αφορά τις συναπαντήσεις μας
με τα άγρια ζώα στην Πάρνηθα, κυρίως ελάφια και αγριόχοιρους, έχουν υπάρξει διάφορα, όμορφα, ευτράπελα, ή και προβλήματα, και ίσως γράψω κάτι εξιστορώντας κάποιες φάσεις. Εκείνο που θέλω να πω τώρα είναι οι κίνδυνοι για τον οδοιπόρο.
Επιπλέον, η ανατολική Πάρνηθα έχει πληγεί πολύ λιγότερο από τη φωτιά [ update όμως το 2021 είχαμε τη φωτιά από Θρακομακεδόνες μέχρι Ιπποκράτειο ] με αποτέλεσμα οτι οι πληθυσμοί των ζώων δεν αναγκάζονται να συγκεντρώνονται προς τις εναπομείνασες λωρίδες του δάσους ή και προς τους πρόποδες ακόμη, οι δε θαμνώδεις περιοχές που καταλαμβάνουν την αναγέννηση είναι λιγότερες.
Οσο προχωράμε προς τη δυτική Πάρνηθα, σταδιακά από την κεντρική ακόμη, αυξάνονται όλο και περισσότερο τα σκαψίματα των αγριόχοιρων, οι κοπριές των ελαφιών, και οι μυρωδιές που δείχνουν ότι κάπου εκεί κοντά μας υπάρχουν ζώα.
Τα άγρια ζώα αυτών των ειδών δεν επιτίθενται από μόνα τους.
► Ο κίνδυνος για τον πεζοπόρο, ή τον δρομέα, ή τον ποδηλάτη,
είναι κυρίως όταν είναι μόνος του και δεν κάνει αρκετό θόρυβο, ή ακόμη και για μικρές ομάδες 2-3 ατόμων, με αποτέλεσμα σε κάποια
γυρίσματα των μονοπατιών, και των χωματόδρομων, να ξαφνιάζονται τα ζώα
που βόσκουν με πιθανότητες να φοβηθούν και να επιτεθούν.
Η πολύ σπάνια επίθεση
από ελάφια, μπορεί να γίνει από τα αρσενικά.
Η επίθεση είναι περισσότερο πιθανή από αγριόχοιρους, και περισσότερο όταν έχουν μικρά. Η αντιμετώπιση των αγριόχοιρων
είναι ακόμη δυσκολότερη όταν επιτίθενται ομαδικά, κάτι που είναι πιο
πιθανό.
Μεγαλύτερη προσοχή χρειάζεται καθημερινές, ή και ορισμένα Σάββατα ανάλογα την περιοχή και την ώρα (πχ πολύ πρωί), όταν
δεν υπάρχει σημαντική παρουσία από άλλους διερχόμενους στην περιοχή και
τα ζώα απλώνονται στις βοσκές τους χωρίς πολλές προφυλάξεις.
Θεωρητικά, το πρώτο που πρέπει να κάνει κάποιος είναι άμεσα :
► Έχουμε και, επισήμως πλέον από τέλη 2015, λύκους στην Πάρνηθα. Βλ "Οι λύκοι στην Πάρνηθα".
► Αυτές μεταδίδονται με δύο τρόπους. Είτε στην κατανάλωση φρούτων, χορταρικών, πόση νερού από τις πηγές ή τα πηγάδια, είτε στην επαφή με τη βλάστηση επίγεια ή υπέργεια στα σημεία που συχνάζουν περισσότερο.
Στην πρώτη περίπτωση, αυτά είναι γνωστά θέματα, αν πχ μαζεύουμε χόρτα -απαγορεύεται μέσα στον εθνικό δρυμό- τα πλένουμε πολύ καλά και τα βράζουμε επίσης καλά (το λιγότερο 12 λεπτά διάρκεια βρασμού). Αν το είδος της τροφής δεν αντέχει σε βρασμό, πρέπει τουλάχιστον το πλύσιμο να έχει γίνει με σαπούνι, πχ σαπούνι για πιάτα γιατί διαχέεται εύκολα και ξεπλένεται εύκολα, και φυσικά να ακολουθήσει καλό ξέπλυμα γιατί αλλιώς η λύση ενός προβλήματος θα δημιουργήσει ένα άλλο πρόβλημα.
Τελικά η λύση ίσως είναι η αποφυγή κατανάλωσης οποιασδήποτε μη καλλιεργημένης τροφής από την περιοχή, αλλά αυτό είναι δική σας επιλογή.
Εδικότερα για το νερό, οι περισσότερες χτιστές πηγές της Πάρνηθας, δυστυχώς, έχουν μια κατασκευαστική ιδιομορφία με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να παίρνουν νερό, υποχρεωτικά, από την εκροή της ποτίστρας στην οποία πίνουν τα ζώα.
Όσον αφορά τους ελέγχους καταλληλότητας στις πηγές της Πάρνηθας, γίνονται ανα διαστήματα, αλλά δεν ξέρουμε τι κάνει όποιος είναι υπεύθυνος για την αξιοποίηση των όποιων ευρημάτων. Πχ δεν θα δείτε σε καμμία ακατάλληλη πηγή σχετική πινακίδα περι ακαταλληλότητας του νερού.
► Στην περίπτωση της επαφής με τη βλάστηση στην Πάρνηθα, τα έντομα και ζωύφια που αφορούν αυτές τις περιπτώσεις είναι αρκετά επικίνδυνα για διάφορες μολύνσεις, και μάλιστα τα τελευταία χρόνια το πρόβλημα έχει οξυνθεί περισσότερο. Η τυπικά κρίσιμη περίοδος είναι από μέσα Απριλίου μέχρι μέσα ή τέλη Σεπτεμβρίου ανάλογα τον καιρό, αλλά η κατάσταση στην πράξη έχει ξεφύγει, με σοβαρά περιστατικά που χρειάζονται επίσκεψη σε γιατρό ακόμη και τον Μάρτιο ή τον Φεβρουάριο.
Προσωπικά, το προηγούμενο εξάμηνο αναγκάστηκα μια φορά να πάω στα δερματολογικά επείγοντα. Κάτι που είναι σημαντικό και στατιστικά, αφού υποτίθεται ότι μετά από τόσα χρόνια κινούμαι σε ένα βουνό με συγκεκριμένες συνήθειες και προφυλάξεις.
► Στην υπέργεια βλάστηση το πρόβλημα είναι κυρίως στα σημεία που αυτή περιορίζει το πλάτος του μονοπατιού. Η βλάστηση στα σημεία αυτά τρίβεται στα διερχόμενα ζώα και χρησιμεύει σαν πεδίο ανταλλαγής, δηλαδή τα ζώα αφήνουν σε αυτή ζωύφια, και επίσης, είναι ακριβώς τα σημεία όπου ζωύφια και έντομα επιλέγουν να περιμένουν τον επόμενο ξενιστή τους, άνθρωπο ή ζώο. Μια λύση, στα στενά από τη βλάστηση περάσματα στο μονοπάτι, είναι να χρησιμοποιούμε τα μπατόν για να την κρατάμε σε απόσταση, και φυσικά η διέλευση με προσοχή. Μια ακόμη πρόληψη είναι το να μην χτυπάμε τη βλάστηση, κλαδιά κλπ, πχ παίζοντας.
► Η άλλη υποπερίπτωση είναι η επίγεια βλάστηση, πχ τα χόρτα και οι έρποντες θάμνοι. Εδώ, έχει σημασία που κάθεται κάποιος, πως κάθεται, με ποια μέσα κάθεται. Κατα προτίμηση πρέπει να κάθεται σε βράχους ή ψηλές πέτρες, που δεν στεφανώνονται στη βάση από πολλά ή πυκνά χόρτα, αλλά και πάλι το ρίσκο υπάρχει πάντα.
Μια από τις λύσεις, ειδικά στις μεγαλύτερες και κοπιαστικές πορείες, είναι η χρήση αιώρας τσέπης, όχι μόνο για να ξαπλώνουμε αλλά και για να καθόμαστε.
Μια ακόμη ειδική περίπτωση στην επίγεια ή έρπουσα βλάστηση, στην οποία χρειάζεται αποφυγή επαφής, είναι στα ανοιχτά μέρη και μικρά λιβάδια που παλιά ήταν στάνες ή σημεία προσωρινού σταλίσματος. Αυτά τα βρίσκουμε περισσότερο στη δυτική Πάρνηθα, πχ κοντά στη Λάκκα Ηλιού, στην Αγ.Παρασκευή στο Ρουμάνι, στο Ταμίλθι, και άλλες τριγύρω περιοχές γιατί η κτηνοτροφία σε αυτές είχε διατηρηθεί περισσότερο. Κάπως λιγότερο στην ανατολική ή βόρεια Πάρνηθα, πχ στο Λημικό, στα πέριξ στην περιοχή της Ντράσιζας, στο Σαλονίκι, όπου η κτηνοτροφία εκεί έχει σταματήσει από πιο παλιά. Ακόμη χειρότερα, στο Τατόι, τόσο στις πρώην αγροκτηνοτροφικές περιοχές, δηλ στον πυρήνα (όπου περιστασιακά βόσκουν ακόμη κάποιες χαριτωμένες αγελάδες), όσο και στις περιφερειακές του κτήματος, που η βλάστηση είναι οργιώδης, και το σημαντικότερο για την περίπτωση, ποικίλη, άρα με μεγάλο πλήθος εντόμων και ζωυφίων τόσο στους πληθυσμούς όσο και στα είδη.
Τώρα πλέον, τα ίδια αυτά σημεία, έχουν περίπου την ίδια χρήση και από τα άγρια ζώα της Πάρνηθας. Επίσης, στις περιοχές αυτές πρέπει να αποφεύγεται και η στάση για πολύ ώρα.
Μετά τα παραπάνω, θα νομίζετε ότι τουλάχιστον αν δε τριφτείτε ή δεν κάτσετε πουθενά, ότι είστε ασφαλείς. Αυτά ήταν... last year. Τώρα πλέον υπάρχει και ένα είδος μύγας, που δεν γνωρίζω πως λέγεται. Εντελώς μαύρη, και χνουδωτή, στο μέγεθος και το σχήμα καρπουζόσπορου, που απογειώνεται και κάθεται επάνω σου με άλματα τόσο γρήγορα και μαλακά που δεν την καταλαβαίνεις αν δεν τη δεις, είναι αθόρυβη σαν φαντομάς. Δημιουργεί πολύ σοβαρούς τοπικούς ερεθισμούς, που συνήθως έχουν και άσχημη εξέλιξη.
- Κολλάει στον ξενιστή ακόμη και στην απλή διέλευση του από την περιοχή της.
- Η εποχή που εγώ την έχω παρατηρήσει είναι από τέλη Άνοιξης μέχρι μέσα Φθινοπώρου, σε υψόμετρα πάνω από τα 1000μ.
- Είναι τόσο επιδέξια που την καταλαβαίνεις μόνο από τον έντονο ερεθισμό που σου δημιουργεί σε διάφορα σημεία, σπάνια την αντιλαμβάνεσαι όταν είναι κολλημένη πάνω σου, και απαλάσσεσαι από αυτή μόνο με πλύσιμο με άφθονο νερό σε όλο το σώμα και το κεφάλι. Γιατί αλλάζει αστραπιαία θέσεις και επανέρχεται στο ίδιο άτομο, ακόμη και αν πετάξει πολύ μακριά.
- Συνήθως μπαίνει από τα μπατζάκια του παντελονιού χαμηλά, αν δεν φοράμε γκέτες τρεξίματος ή πεζοπορίας, χωρίς να αποκλείεται η είσοδος και από άλλα σημεία στα ρούχα.
- Το ευτυχές είναι ότι ζει σε συγκεκριμένα σημεία από τα οποία δεν απομακρύνεται εκτός και φορτωθεί σε κάποιον ξενιστή, και έτσι μπορούμε να την αποφύγουμε αρκετά. Τα σημεία αυτά είναι σκιερές περιοχές πυκνά στρωμένες με υλικό και μικρά κομμάτια από σήψη και αποσάθρωση ξύλων και πεσμένων κορμών, ενώ σπανιότερα περιφέρεται και στις άμεσες περιοχές δίπλα σε αυτά τα σημεία.
► Όσον αφορά τους θερμούς μήνες στο βουνό, δηλαδή από Απρίλιο μέχρι και Οκτώβριο. Παρά τα γενικώς ορθά λεγόμενα, ειδικά στο βουνό τις ζεστές εποχές ουδέποτε φοράμε οτιδήποτε άσπρο, ούτε καν μικρής έκτασης όπως είναι οι κάλτσες και τα καπέλα. Η αιτία είναι ακριβώς τα έντομα, όλα τα έντομα, ακόμη και οι κάμπιες, που τρελαίνονται να προσγειώνονται σε οτιδήποτε είναι έντονα ανοιχτόχρωμο, και ακόμη περισσότερο όταν είναι λευκό. Από προσωπική παρατήρηση θα μπορούσα να πω ότι, ίσως, τα έντομα προσπαθούν και να διεκδικήσουν αυτή την περιοχή με τσιμπήματα και άλλα.
► Τελευταία περίπτωση, που αφορά τα έντομα είτε στη βλάστηση είτε ιπτάμενα σε ειδικές περιοχές, είναι κοντά στον πυθμένα ή στην όχθη στα ρέματα και τα φαράγγια στα σημεία που είτε (1) δεν τα βλέπει πολύ το φως του ήλιου είτε (2) είναι στενά με τοπογεωγραφία τέτοια που συνήθως δεν έχουν σοβαρή ροή ανέμου. Τρανό παράδειγμα στο δεύτερο είναι το ρέμα της Μποντιάς, που φιλοξενεί τις δύο βορειοανατολικές προσεγγίσεις στο Σπήλαιο του Πανός.
► Στο εμπόριο υπάρχουν σπρέι, λάδια, και γαλακτώματα, μερικά είναι μόνο από φυτικές ύλες, για την αποφυγή εντόμων. Όμως χρειάζεται προσοχή στο αν το είδος κάθε σκευάσματος είναι αποδοτικό ή κατάλληλο για χρήση σε σωματική δραστηριότητα.
___
Βλέπε και Δύο κίνδυνοι στην οδήγηση λόγω των ελαφιών
Οι κανόνες στον Εθνικό Δρυμό Πάρνηθας
(1) να βγεί
1μ-2μ εκτός μονοπατιού ανάμεσα σε εμπόδια, ώστε είτε να ανακόψει την ορμή της πρώτης επίθεσης είτε να δώσει χώρο στα ζώα αν ψάχνουν απλώς μια πανικόβλητη διέξοδο μέσω του μονοπατιού, και
(2) να ανέβει ψηλότερα
περίπου 1μ σε κάποιο βράχο ή δέντρο. Όσον αφορά τα δέντρα της Πάρνηθας
αυτό είναι κάπως δύσκολο γιατί συνήθως δεν προσφέρονται για γρήγορη αναρρίχηση, πιο πρόσφορη είναι η άμεση άνοδος σε παρακείμενους βράχους. Μισό με ένα μέτρο είναι αρκετό.
Στον τομέα της πρόληψης, που είναι πάντα καλύτερη από τη θεραπεία, τα μέτρα για τον οδοιπόρο είναι:
- Να μην κινείται μόνος, και πολύ περισσότερο σε περιοχές ή ημέρες που δεν υπάρχουν συχνές διελεύσεις οδοιπόρων.
- Να έχει ένα ραβδί ή μπατόν σαν ένα ελάχιστο μέσο προστασίας.
- Να κάνει θόρυβο, και επιπλέον, να προσέχει στα γυρίσματα των μονοπατιών και των δρόμων. Όταν λέμε "θόρυβο" δεν εννοούμε φασαρία, που είναι και ανάρμοστη στο φυσικό περιβάλλον, γιατί έτσι και αλλιώς τα άγρια ζώα έχουν πολύ ανεπτυγμένο το αίσθημα της ακοής. Όσον αφορά συσκευές τεχνητού θορύβου, υπάρχουν για παράδειγμα τα ειδικά κουδουνάκια που κρεμιούνται στο σακίδιο σε περιοχές με αρκούδες, αλλά η χρήση τους σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον προϋποθέτει τα συμπεράσματα κάποιας αντίστοιχης μελέτης για την πραγματική αποδοτικότητα τους, και επιπλέον, δεν ξέρω αν τέτοιοι θόρυβοι αρμόζουν σε οικοσυστήματα όπως της Πάρνηθας.
- Να προσέχει για χαρακτηριστικές μυρωδιές. Όταν συναντά τέτοιες πρέπει να σταματά για λίγο, και πάλι να κάνει θόρυβο. Η μυρωδιά κοπριάς, είναι κυρίως από ελάφια. Ενώ μια σχεδόν ανεπαίσθητη όξινη μυρωδιά, που μοιάζει σαν από κοπριά μαζί με ούρα ή ιδρώτα, είναι από αγριόχοιρους.
- Να συνηθίσει, όσο κινείται, να ελέγχει γύρω του για σημεία που προσφέρονται για ένα πρόχειρο άμεσο σκαρφάλωμα μισού έως ενός μέτρου περίπου. Εναλλακτικά, αν δεν υπάρχει κάτι ή δεν προλαβαίνει, να τοποθετείται άμεσα πίσω από κάποιο εμπόδιο.
- Να έχει στο νου του οτι τα ζώα αυτά επιτίθενται μόνο όταν τρομάζουν από μια ξαφνική παρουσία κοντά τους και φοβούνται. Πολύ περισσότερο τις εποχές που έχουν μικρά.
► Υπάρχουν κάποιοι αίγαγροι, αλλά δεν είναι επικίνδυνοι. Λόγω των δυνατοτήτων τους απομακρύνονται εύκολα χωρίς να νιώθουν εγκλωβισμένοι.
- Να έχει στο νου του οτι τα ζώα αυτά επιτίθενται μόνο όταν τρομάζουν από μια ξαφνική παρουσία κοντά τους και φοβούνται. Πολύ περισσότερο τις εποχές που έχουν μικρά.
► Υπάρχουν κάποιοι αίγαγροι, αλλά δεν είναι επικίνδυνοι. Λόγω των δυνατοτήτων τους απομακρύνονται εύκολα χωρίς να νιώθουν εγκλωβισμένοι.
Απαντώνται στη δυτική Πάρνηθα, μερικοί στη νότια, ίσως δεν υπάρχουν στην ανατολική εκτός από το Φλαμπούρι, τριγύρω από ορθοπλαγιές (γκρεμούς) όταν βγαίνουν για να βοσκήσουν σε πιο άνετο έδαφος.
Ο κίνδυνος από τους λύκους, στην Πάρνηθα τουλάχιστον, για τους ανθρώπους είναι εξαιρετικά μικρός έως αμελητέος. Οι λύκοι είναι αγρίμια, και αποφεύγουν οτιδήποτε δεν έχει σχέση με το φυσικό περιβάλλον, δηλαδή τα φώτα, τους ξένους προς το περιβάλλον θορύβους, μέρη με κίνηση, φυσικά και τους ανθρώπους. Ο κίνδυνος από τους λύκους (αναφέρομαι πάντα για τον άνθρωπο) απαιτεί πολύ συγκεκριμένες και σπάνιες συνθήκες για να είναι υπαρκτός, όπως πχ έντονη χιονοκάλυψη σε παρα πολύ μεγάλες εκτάσεις και για πολλές εβδομάδες, ή πολύ απομονωμένα μέρη, ή τυχαία διέλευση πολύ κοντά σε φωλιά με μικρά, κάτι που είναι απίθανο για τους συνήθεις επισκέπτες της Πάρνηθας, κ.α.
► Σκύλοι. Καταρχήν, η μικροχλωρίδα των κατοικίδιων ζώων, οι μολύνσεις τους, αλλά και οι συνήθειες τους είτε του αστικού περιβάλλοντος είτε της φυσιολογίας τους, διαταράσσουν έντονα τον ζωϊκό και τον φυτικό βιότοπο. Ταυτόχρονα, κινδυνεύουν και τα ίδια από τις ασθένειες ή τις επιμολύνσεις ενός περιβάλλοντος για το οποίο δεν είναι προσαρμοσμένα. Επίσης, έρχονται συχνά σε επαφή με τη χαμηλή βλάστηση όπου, ιδίως στα σημεία διέλευσης, διάφορα παράσιτα και έντομα αναζητούν ξενιστή.
Πέραν αυτών, ενώ ο κίνδυνος από τους λύκους, στην Πάρνηθα τουλάχιστον, για τους ανθρώπους είναι μια στατιστική περίπτωση ανάμεσα στις άλλες του φυσικού περιβάλλοντος, αντίθετα, ο κίνδυνος από σκύλους είναι πιο άμεσος και καθόλου μικρός, όχι τόσο για ομάδες επισκεπτών αλλά κυρίως για μεμονωμένα άτομα όπως πεζοπόροι, δρομείς, ποδηλάτες, κλπ. Εκείνο που δεν φαντάζεται πολύς κόσμος είναι το ποια κατηγορία σκύλων είναι η πιο επικίνδυνη από τις δύο, δηλαδή των εγκαταλειμένων αδέσποτων και των κατοικίδιων συνοδευόμενων.
Οι αδέσποτοι σκύλοι έχουν συνηθίσει να τρέφονται συνήθως από πηγές σχετικές με τον άνθρωπο, είτε από απορρίματα είτε από προσφορές, και όταν γαυγίσουν κάποιον απειλητικά, πιθανόν δεν είναι ακόμη σίγουροι τι είναι ή έχουν φοβηθεί. Αρκεί κάποιος να τους μιλήσει φιλικά, έστω δυνατά αν οι σκύλοι είναι σε απόσταση, και τότε σταματούν ή οπισθοχωρούν γιατί κατάλαβαν ότι είναι άνθρωπος, ή τέλοσπαντων, ένας φιλικός άνθρωπος. Σαφώς, αυτό δεν απαλλάσσει από διάφορες προφυλάξεις που πρέπει να λαμβάνονται πάντα. Οι κανόνες στη ζωή δεν είναι απόλυτοι όπως τα προγράμματα στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές.
Στην περίπτωση όμως των συνοδευόμενων κατοικίδιων σκύλων, τα πράγματα αλλάζουν, τότε βρισκόμαστε σε ένα τελείως άλλο "καθεστώς". Οι συνοδευόμενοι έχουν το ένστικτο ότι προστατεύουν τον ιδιοκτήτη τους. Αυτό, μαζί με το γεγονός ότι βρίσκονται σε ένα περιβάλλον που δεν έχει τη συχνότητα διελεύσεων όπως σε έναν κατοικημένο τόπο, χειροτερεύει την κατάσταση. Προσθέστε και το ότι οι ιδιοκτήτες στο φυσικό περιβάλλον, αρκετές φορές, επιλέγουν να κυκλοφορούν με τον σκύλο τους λυμένο, ή σε κάποιες περιπτώσεις αδυνατούν να τον ελέγχουν ακόμη και δεμένο (νομίζοντας ότι τον ελέγχουν).
Η ακόμη χειρότερη περίπτωση με κάποιους συνοδευόμενους κατοικίδιους, είναι όταν έχουν σταματήσει κάπου στο βουνό ή στο δάσος με τον ιδιοκτήτη, γιατί στην περίπτωση αυτή προστατεύουν και τον χώρο, δηλαδή γίνονται και χωροκτητικοί. Όταν αυτό συμβαίνει σε περάσματα μονοπατιών αποτελεί ένα πρόβλημα για τους περαστικούς, από απλά ενοχλητικό έως αρκετά σημαντικό.
Επίσης, αρκετοί σκύλοι που συναντάμε στην Πάρνηθα -η οποία μην ξεχνάμε ότι βρίσκεται δίπλα σε μια πόλη εκατομμυρίων κατοίκων άρα και πιθανοτήτων- έχουν κακή συμπεριφορά και ως προσωπικότητες. Όπως κάποιοι καινούριοι πεζοπόροι πάνε στο βουνό στην αρχή με λανθασμένες αντιλήψεις για κάποια θέματα, έτσι και κάποιοι ιδιοκτήτες σκύλων στην αρχή νομίζουν λανθασμένα ότι το βουνό και το δάσος είναι μια σίγουρη ερημιά και άρα κατάλληλη για βόλτα με έναν προβληματικό σκύλο.
Το συνολικό θέμα με τους συνοδευόμενους σκύλους στον εθνικό δρυμό, μεγεθύνεται από το ότι συνήθως μια τυχαία συναπάντηση με αυτούς και τους ιδιοκτήτες τους θα γίνει "πρόσωπο με πρόσωπο" σε ένα μονοπάτι ή δρόμο όπου, φυσικά, είναι σύνηθες να μην υπάρχει κάποια παράκαμψη όπως σε μια πόλη. Το αν θα αντιδράσει εγκαίρως και επαρκώς ο ιδιοκτήτης, η εμπειρία μας ως επισκεπτών στις διαδρομές της Πάρνηθας λέει ότι είναι ένα πολύ σχετικό θέμα με διάφορες περιπτώσεις συνθηκών και ανθρώπων.
Να τονίσω ότι περίπου οι μισοί συνοδευόμενοι σκύλοι, στα μονοπάτια ή στους χώρους δασικής αναψυχής της Πάρνηθας, δεν αντιδρούν με άσχημο τρόπο ή δεν αντιδρούν καθόλου. Τα διάφορα προβλήματα κατα περίπτωση είναι από τους άλλους μισούς, οι οποίοι εξακολουθούν να είναι αρκετοί.
Υπόψη ότι ο κανονισμός για τους επισκέπτες του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας απαγορεύει τα κατοικίδια ζώα.
► Σκύλοι. Καταρχήν, η μικροχλωρίδα των κατοικίδιων ζώων, οι μολύνσεις τους, αλλά και οι συνήθειες τους είτε του αστικού περιβάλλοντος είτε της φυσιολογίας τους, διαταράσσουν έντονα τον ζωϊκό και τον φυτικό βιότοπο. Ταυτόχρονα, κινδυνεύουν και τα ίδια από τις ασθένειες ή τις επιμολύνσεις ενός περιβάλλοντος για το οποίο δεν είναι προσαρμοσμένα. Επίσης, έρχονται συχνά σε επαφή με τη χαμηλή βλάστηση όπου, ιδίως στα σημεία διέλευσης, διάφορα παράσιτα και έντομα αναζητούν ξενιστή.
Πέραν αυτών, ενώ ο κίνδυνος από τους λύκους, στην Πάρνηθα τουλάχιστον, για τους ανθρώπους είναι μια στατιστική περίπτωση ανάμεσα στις άλλες του φυσικού περιβάλλοντος, αντίθετα, ο κίνδυνος από σκύλους είναι πιο άμεσος και καθόλου μικρός, όχι τόσο για ομάδες επισκεπτών αλλά κυρίως για μεμονωμένα άτομα όπως πεζοπόροι, δρομείς, ποδηλάτες, κλπ. Εκείνο που δεν φαντάζεται πολύς κόσμος είναι το ποια κατηγορία σκύλων είναι η πιο επικίνδυνη από τις δύο, δηλαδή των εγκαταλειμένων αδέσποτων και των κατοικίδιων συνοδευόμενων.
Οι αδέσποτοι σκύλοι έχουν συνηθίσει να τρέφονται συνήθως από πηγές σχετικές με τον άνθρωπο, είτε από απορρίματα είτε από προσφορές, και όταν γαυγίσουν κάποιον απειλητικά, πιθανόν δεν είναι ακόμη σίγουροι τι είναι ή έχουν φοβηθεί. Αρκεί κάποιος να τους μιλήσει φιλικά, έστω δυνατά αν οι σκύλοι είναι σε απόσταση, και τότε σταματούν ή οπισθοχωρούν γιατί κατάλαβαν ότι είναι άνθρωπος, ή τέλοσπαντων, ένας φιλικός άνθρωπος. Σαφώς, αυτό δεν απαλλάσσει από διάφορες προφυλάξεις που πρέπει να λαμβάνονται πάντα. Οι κανόνες στη ζωή δεν είναι απόλυτοι όπως τα προγράμματα στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές.
Στην περίπτωση όμως των συνοδευόμενων κατοικίδιων σκύλων, τα πράγματα αλλάζουν, τότε βρισκόμαστε σε ένα τελείως άλλο "καθεστώς". Οι συνοδευόμενοι έχουν το ένστικτο ότι προστατεύουν τον ιδιοκτήτη τους. Αυτό, μαζί με το γεγονός ότι βρίσκονται σε ένα περιβάλλον που δεν έχει τη συχνότητα διελεύσεων όπως σε έναν κατοικημένο τόπο, χειροτερεύει την κατάσταση. Προσθέστε και το ότι οι ιδιοκτήτες στο φυσικό περιβάλλον, αρκετές φορές, επιλέγουν να κυκλοφορούν με τον σκύλο τους λυμένο, ή σε κάποιες περιπτώσεις αδυνατούν να τον ελέγχουν ακόμη και δεμένο (νομίζοντας ότι τον ελέγχουν).
Η ακόμη χειρότερη περίπτωση με κάποιους συνοδευόμενους κατοικίδιους, είναι όταν έχουν σταματήσει κάπου στο βουνό ή στο δάσος με τον ιδιοκτήτη, γιατί στην περίπτωση αυτή προστατεύουν και τον χώρο, δηλαδή γίνονται και χωροκτητικοί. Όταν αυτό συμβαίνει σε περάσματα μονοπατιών αποτελεί ένα πρόβλημα για τους περαστικούς, από απλά ενοχλητικό έως αρκετά σημαντικό.
Επίσης, αρκετοί σκύλοι που συναντάμε στην Πάρνηθα -η οποία μην ξεχνάμε ότι βρίσκεται δίπλα σε μια πόλη εκατομμυρίων κατοίκων άρα και πιθανοτήτων- έχουν κακή συμπεριφορά και ως προσωπικότητες. Όπως κάποιοι καινούριοι πεζοπόροι πάνε στο βουνό στην αρχή με λανθασμένες αντιλήψεις για κάποια θέματα, έτσι και κάποιοι ιδιοκτήτες σκύλων στην αρχή νομίζουν λανθασμένα ότι το βουνό και το δάσος είναι μια σίγουρη ερημιά και άρα κατάλληλη για βόλτα με έναν προβληματικό σκύλο.
Το συνολικό θέμα με τους συνοδευόμενους σκύλους στον εθνικό δρυμό, μεγεθύνεται από το ότι συνήθως μια τυχαία συναπάντηση με αυτούς και τους ιδιοκτήτες τους θα γίνει "πρόσωπο με πρόσωπο" σε ένα μονοπάτι ή δρόμο όπου, φυσικά, είναι σύνηθες να μην υπάρχει κάποια παράκαμψη όπως σε μια πόλη. Το αν θα αντιδράσει εγκαίρως και επαρκώς ο ιδιοκτήτης, η εμπειρία μας ως επισκεπτών στις διαδρομές της Πάρνηθας λέει ότι είναι ένα πολύ σχετικό θέμα με διάφορες περιπτώσεις συνθηκών και ανθρώπων.
Να τονίσω ότι περίπου οι μισοί συνοδευόμενοι σκύλοι, στα μονοπάτια ή στους χώρους δασικής αναψυχής της Πάρνηθας, δεν αντιδρούν με άσχημο τρόπο ή δεν αντιδρούν καθόλου. Τα διάφορα προβλήματα κατα περίπτωση είναι από τους άλλους μισούς, οι οποίοι εξακολουθούν να είναι αρκετοί.
Υπόψη ότι ο κανονισμός για τους επισκέπτες του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας απαγορεύει τα κατοικίδια ζώα.
► Επίσης, σαφώς τα άρρωστα ζώα οποιουδήποτε είδους μπορεί να γίνουν επικίνδυνα, όπως και ο άνθρωπος. Ενώ συνήθως γίνονται αντιληπτά από τη συμπεριφορά τους, μερικές φορές μπορεί να εμφανιστούν ξαφνικά κάνωντας έφοδο, πχ μια αλεπού που έχει λύσσα. Η λύσσα είναι σπάνια ή απίθανη περίπτωση πλέον σε ελληνικό έδαφος, αλλά αναφέρω όλες τις περιπτώσεις για την πληρότητα της καταγραφής.
Επικίνδυνα, επίσης, είναι και τα τραυματισμένα ζώα. Σε ένα βουνό, όπως και γενικά σε ερημικές περιοχές στο ύπαιθρο, δεν μπορεί κάποιος να γνωρίζει τι συνέβει σε ένα μέρος λίγο πριν περάσει από εκεί. Μπορεί κάποιος εκεί να τραυμάτισε κάποιο ζώο, μπορεί ένα ζώο να τραυμάτισε ένα άλλο, οτιδήποτε. Η επίθεση από ένα τραυματισμένο ζώο μπορεί να έχει διάφορες αιτίες. Ίσως επιτεθεί γιατί φοβάται, ή γιατί είναι ανήμπορο να κυνηγήσει κανονικά και στρέφεται σε θύματα που θεωρεί πιο εύκολα, ή τα οποία υπό άλλες συνθήκες θα απέφευγε, κοκ.
Επικίνδυνα, επίσης, είναι και τα τραυματισμένα ζώα. Σε ένα βουνό, όπως και γενικά σε ερημικές περιοχές στο ύπαιθρο, δεν μπορεί κάποιος να γνωρίζει τι συνέβει σε ένα μέρος λίγο πριν περάσει από εκεί. Μπορεί κάποιος εκεί να τραυμάτισε κάποιο ζώο, μπορεί ένα ζώο να τραυμάτισε ένα άλλο, οτιδήποτε. Η επίθεση από ένα τραυματισμένο ζώο μπορεί να έχει διάφορες αιτίες. Ίσως επιτεθεί γιατί φοβάται, ή γιατί είναι ανήμπορο να κυνηγήσει κανονικά και στρέφεται σε θύματα που θεωρεί πιο εύκολα, ή τα οποία υπό άλλες συνθήκες θα απέφευγε, κοκ.
Όσον αφορά τις μολύνσεις στον άνθρωπο
από τα ζώα της περιοχής
από τα ζώα της περιοχής
► Αυτές μεταδίδονται με δύο τρόπους. Είτε στην κατανάλωση φρούτων, χορταρικών, πόση νερού από τις πηγές ή τα πηγάδια, είτε στην επαφή με τη βλάστηση επίγεια ή υπέργεια στα σημεία που συχνάζουν περισσότερο.
Στην πρώτη περίπτωση, αυτά είναι γνωστά θέματα, αν πχ μαζεύουμε χόρτα -απαγορεύεται μέσα στον εθνικό δρυμό- τα πλένουμε πολύ καλά και τα βράζουμε επίσης καλά (το λιγότερο 12 λεπτά διάρκεια βρασμού). Αν το είδος της τροφής δεν αντέχει σε βρασμό, πρέπει τουλάχιστον το πλύσιμο να έχει γίνει με σαπούνι, πχ σαπούνι για πιάτα γιατί διαχέεται εύκολα και ξεπλένεται εύκολα, και φυσικά να ακολουθήσει καλό ξέπλυμα γιατί αλλιώς η λύση ενός προβλήματος θα δημιουργήσει ένα άλλο πρόβλημα.
Τελικά η λύση ίσως είναι η αποφυγή κατανάλωσης οποιασδήποτε μη καλλιεργημένης τροφής από την περιοχή, αλλά αυτό είναι δική σας επιλογή.
Εδικότερα για το νερό, οι περισσότερες χτιστές πηγές της Πάρνηθας, δυστυχώς, έχουν μια κατασκευαστική ιδιομορφία με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να παίρνουν νερό, υποχρεωτικά, από την εκροή της ποτίστρας στην οποία πίνουν τα ζώα.
Όσον αφορά τους ελέγχους καταλληλότητας στις πηγές της Πάρνηθας, γίνονται ανα διαστήματα, αλλά δεν ξέρουμε τι κάνει όποιος είναι υπεύθυνος για την αξιοποίηση των όποιων ευρημάτων. Πχ δεν θα δείτε σε καμμία ακατάλληλη πηγή σχετική πινακίδα περι ακαταλληλότητας του νερού.
Έντομα και ζωύφια
► Στην περίπτωση της επαφής με τη βλάστηση στην Πάρνηθα, τα έντομα και ζωύφια που αφορούν αυτές τις περιπτώσεις είναι αρκετά επικίνδυνα για διάφορες μολύνσεις, και μάλιστα τα τελευταία χρόνια το πρόβλημα έχει οξυνθεί περισσότερο. Η τυπικά κρίσιμη περίοδος είναι από μέσα Απριλίου μέχρι μέσα ή τέλη Σεπτεμβρίου ανάλογα τον καιρό, αλλά η κατάσταση στην πράξη έχει ξεφύγει, με σοβαρά περιστατικά που χρειάζονται επίσκεψη σε γιατρό ακόμη και τον Μάρτιο ή τον Φεβρουάριο.
Προσωπικά, το προηγούμενο εξάμηνο αναγκάστηκα μια φορά να πάω στα δερματολογικά επείγοντα. Κάτι που είναι σημαντικό και στατιστικά, αφού υποτίθεται ότι μετά από τόσα χρόνια κινούμαι σε ένα βουνό με συγκεκριμένες συνήθειες και προφυλάξεις.
► Στην υπέργεια βλάστηση το πρόβλημα είναι κυρίως στα σημεία που αυτή περιορίζει το πλάτος του μονοπατιού. Η βλάστηση στα σημεία αυτά τρίβεται στα διερχόμενα ζώα και χρησιμεύει σαν πεδίο ανταλλαγής, δηλαδή τα ζώα αφήνουν σε αυτή ζωύφια, και επίσης, είναι ακριβώς τα σημεία όπου ζωύφια και έντομα επιλέγουν να περιμένουν τον επόμενο ξενιστή τους, άνθρωπο ή ζώο. Μια λύση, στα στενά από τη βλάστηση περάσματα στο μονοπάτι, είναι να χρησιμοποιούμε τα μπατόν για να την κρατάμε σε απόσταση, και φυσικά η διέλευση με προσοχή. Μια ακόμη πρόληψη είναι το να μην χτυπάμε τη βλάστηση, κλαδιά κλπ, πχ παίζοντας.
► Η άλλη υποπερίπτωση είναι η επίγεια βλάστηση, πχ τα χόρτα και οι έρποντες θάμνοι. Εδώ, έχει σημασία που κάθεται κάποιος, πως κάθεται, με ποια μέσα κάθεται. Κατα προτίμηση πρέπει να κάθεται σε βράχους ή ψηλές πέτρες, που δεν στεφανώνονται στη βάση από πολλά ή πυκνά χόρτα, αλλά και πάλι το ρίσκο υπάρχει πάντα.
Μια από τις λύσεις, ειδικά στις μεγαλύτερες και κοπιαστικές πορείες, είναι η χρήση αιώρας τσέπης, όχι μόνο για να ξαπλώνουμε αλλά και για να καθόμαστε.
Μια ακόμη ειδική περίπτωση στην επίγεια ή έρπουσα βλάστηση, στην οποία χρειάζεται αποφυγή επαφής, είναι στα ανοιχτά μέρη και μικρά λιβάδια που παλιά ήταν στάνες ή σημεία προσωρινού σταλίσματος. Αυτά τα βρίσκουμε περισσότερο στη δυτική Πάρνηθα, πχ κοντά στη Λάκκα Ηλιού, στην Αγ.Παρασκευή στο Ρουμάνι, στο Ταμίλθι, και άλλες τριγύρω περιοχές γιατί η κτηνοτροφία σε αυτές είχε διατηρηθεί περισσότερο. Κάπως λιγότερο στην ανατολική ή βόρεια Πάρνηθα, πχ στο Λημικό, στα πέριξ στην περιοχή της Ντράσιζας, στο Σαλονίκι, όπου η κτηνοτροφία εκεί έχει σταματήσει από πιο παλιά. Ακόμη χειρότερα, στο Τατόι, τόσο στις πρώην αγροκτηνοτροφικές περιοχές, δηλ στον πυρήνα (όπου περιστασιακά βόσκουν ακόμη κάποιες χαριτωμένες αγελάδες), όσο και στις περιφερειακές του κτήματος, που η βλάστηση είναι οργιώδης, και το σημαντικότερο για την περίπτωση, ποικίλη, άρα με μεγάλο πλήθος εντόμων και ζωυφίων τόσο στους πληθυσμούς όσο και στα είδη.
Τώρα πλέον, τα ίδια αυτά σημεία, έχουν περίπου την ίδια χρήση και από τα άγρια ζώα της Πάρνηθας. Επίσης, στις περιοχές αυτές πρέπει να αποφεύγεται και η στάση για πολύ ώρα.
Μετά τα παραπάνω, θα νομίζετε ότι τουλάχιστον αν δε τριφτείτε ή δεν κάτσετε πουθενά, ότι είστε ασφαλείς. Αυτά ήταν... last year. Τώρα πλέον υπάρχει και ένα είδος μύγας, που δεν γνωρίζω πως λέγεται. Εντελώς μαύρη, και χνουδωτή, στο μέγεθος και το σχήμα καρπουζόσπορου, που απογειώνεται και κάθεται επάνω σου με άλματα τόσο γρήγορα και μαλακά που δεν την καταλαβαίνεις αν δεν τη δεις, είναι αθόρυβη σαν φαντομάς. Δημιουργεί πολύ σοβαρούς τοπικούς ερεθισμούς, που συνήθως έχουν και άσχημη εξέλιξη.
- Κολλάει στον ξενιστή ακόμη και στην απλή διέλευση του από την περιοχή της.
- Η εποχή που εγώ την έχω παρατηρήσει είναι από τέλη Άνοιξης μέχρι μέσα Φθινοπώρου, σε υψόμετρα πάνω από τα 1000μ.
- Είναι τόσο επιδέξια που την καταλαβαίνεις μόνο από τον έντονο ερεθισμό που σου δημιουργεί σε διάφορα σημεία, σπάνια την αντιλαμβάνεσαι όταν είναι κολλημένη πάνω σου, και απαλάσσεσαι από αυτή μόνο με πλύσιμο με άφθονο νερό σε όλο το σώμα και το κεφάλι. Γιατί αλλάζει αστραπιαία θέσεις και επανέρχεται στο ίδιο άτομο, ακόμη και αν πετάξει πολύ μακριά.
- Συνήθως μπαίνει από τα μπατζάκια του παντελονιού χαμηλά, αν δεν φοράμε γκέτες τρεξίματος ή πεζοπορίας, χωρίς να αποκλείεται η είσοδος και από άλλα σημεία στα ρούχα.
- Το ευτυχές είναι ότι ζει σε συγκεκριμένα σημεία από τα οποία δεν απομακρύνεται εκτός και φορτωθεί σε κάποιον ξενιστή, και έτσι μπορούμε να την αποφύγουμε αρκετά. Τα σημεία αυτά είναι σκιερές περιοχές πυκνά στρωμένες με υλικό και μικρά κομμάτια από σήψη και αποσάθρωση ξύλων και πεσμένων κορμών, ενώ σπανιότερα περιφέρεται και στις άμεσες περιοχές δίπλα σε αυτά τα σημεία.
► Όσον αφορά τους θερμούς μήνες στο βουνό, δηλαδή από Απρίλιο μέχρι και Οκτώβριο. Παρά τα γενικώς ορθά λεγόμενα, ειδικά στο βουνό τις ζεστές εποχές ουδέποτε φοράμε οτιδήποτε άσπρο, ούτε καν μικρής έκτασης όπως είναι οι κάλτσες και τα καπέλα. Η αιτία είναι ακριβώς τα έντομα, όλα τα έντομα, ακόμη και οι κάμπιες, που τρελαίνονται να προσγειώνονται σε οτιδήποτε είναι έντονα ανοιχτόχρωμο, και ακόμη περισσότερο όταν είναι λευκό. Από προσωπική παρατήρηση θα μπορούσα να πω ότι, ίσως, τα έντομα προσπαθούν και να διεκδικήσουν αυτή την περιοχή με τσιμπήματα και άλλα.
► Τελευταία περίπτωση, που αφορά τα έντομα είτε στη βλάστηση είτε ιπτάμενα σε ειδικές περιοχές, είναι κοντά στον πυθμένα ή στην όχθη στα ρέματα και τα φαράγγια στα σημεία που είτε (1) δεν τα βλέπει πολύ το φως του ήλιου είτε (2) είναι στενά με τοπογεωγραφία τέτοια που συνήθως δεν έχουν σοβαρή ροή ανέμου. Τρανό παράδειγμα στο δεύτερο είναι το ρέμα της Μποντιάς, που φιλοξενεί τις δύο βορειοανατολικές προσεγγίσεις στο Σπήλαιο του Πανός.
► Στο εμπόριο υπάρχουν σπρέι, λάδια, και γαλακτώματα, μερικά είναι μόνο από φυτικές ύλες, για την αποφυγή εντόμων. Όμως χρειάζεται προσοχή στο αν το είδος κάθε σκευάσματος είναι αποδοτικό ή κατάλληλο για χρήση σε σωματική δραστηριότητα.
___
Βλέπε και Δύο κίνδυνοι στην οδήγηση λόγω των ελαφιών
Οι κανόνες στον Εθνικό Δρυμό Πάρνηθας
poli xrisimes simnoules
ReplyDeleteΜε τα εντομα η κατασταση πια εχει ξεφυγει σιγουρα τρεχει καποια διαταρχη στο συστημα. Τα περισσοτερα μπαινουν απο κατω ακομη και οταν περπατας. Απο τελος ανοιξη μεχρι μεσα φθινοπωρο δεν παιζει πια χωρις γκετες αλλα για ζεστες μερες δεν βρισκεις καταληλες. Εσυ τι προτεινεις;
ReplyDeleteΝικόλα
Deleteμια καταρχήν καλή λύση, είναι το κόλπο των παλιών που όπως και πολλά άλλα το έχουμε ξεχάσει και πρέπει να τα ξαναεφεύρουμε. Το θυμήθηκα και εγώ πρόσφατα μελετώντας διάφορα. Το να βάζουμε τα πατζάκια του παντελονιού μέσα στις κάλτσες, όταν είναι ανάγκη. Είναι εύκολο. Οι κάλτσες στο βουνό είναι σίγουρα αρκετά πάνω από τον αστράγαλο. Και έτσι και αλλιώς τις φοράμε πάντα.
Μια πιο σύγχρονη μέθοδος είναι οι χαμηλές γκέτες. Το θέμα εδώ, αφού μιλάμε για ζεστές ημέρες, είναι το είδος του υλικού που πρέπει να αναπνέει όσο περισσότερο γίνεται, και να είναι ελαφρύ κυρίως για να μην μαζεύονται οι γκέτες κάτω μετά από μερικά βήματα. Γιατί αλλιώς θα χρειάζονται λουριά και δεσίματα. Συνήθως βρίσκουμε τέτοιες γκέτες από λύκρα.
Αυτά ξέρω εγώ, προς το παρόν.